Dünya değersiz mi?

- Uyanık olunuz! Şüphesiz dünya değersizdir, anlamında bir hadis okudum. Dünya neden değersiz olsun, bu hadisi nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadis rivayeti şöyledir:

“Uyanık olunuz! Şüphesiz dünya değersizdir. Dünyada olan mal mülk de kıymetsizdir. Ancak Allah Teâlâ’nın zikri ve ona yaklaştıran şeylerle, öğretici ve öğrenici olmak müstesnadır.” (Tirmizî, Zühd 14)

Bilindiği üzere, dünyanın üç yönü vardır:

Birinci yönü, Allah’ın isim ve sıfatlarının bir aynası olarak onun mesajlarını aktaran bir mektup hükmündedir.

İkinci yönü, hadiste belirtildiği gibi, ahiretin bir tarlası olmasıdır. (bk. Aclûnî, Keşfü'l-hafâ, 1/1320)

Üçüncüsü, Allah’ı ve ahireti unutturan yönüdür.

Hadislerde ve âlimlerin sözlerinde kötülenen, değersiz olduğu söylenen, ahiretin bir kuması olarak tasvir edilen dünya, ahirete mani olan, ahiret hayatı için hazırlık yapmamıza engel teşkil eden, Allah’a giden yolu tıkayan dünyadır. Yoksa dünya, ahiretin tarlası ve Allah’ın mesajlarını ileten ilahi bir mektup / bir kitap olarak çok sevimli ve pek çok övgüye layıktır.

İşte bu hikmetten dolayı, birçok hadiste, bazı kayıtlar konulmaksızın dünyanın lanetlenmesi caiz görülmeyip yasaklanmıştır. Fakat Allah’tan, Allah’a itaat ve ibadetten uzaklaştıran bir dünya anlayışı ve dünyalık bağımlılığının, Allah’ı unutturacak tarzdaki dünya sevgisinin lanetlenmesi caiz görülmüştür.

Bu hadisimizde geçen melun yani lanetlenmiş kelimesiyle, dünyanın değersiz ve kıymetsizliğinin kastedildiğini pek çok âlim açıkça ifade ettiği için, biz tercümemizde bu anlamı tercih ettik. Peygamberimiz (asm), “dünya sevgisinin bütün hataların başı” olduğunu söylerken (bk. Süyûtî, el-Fethu’l-kebîr, 2/68) bu anlatılan anlamların tamamını ifade etmiş olmaktadır.

Kişiyi Allah’a yaklaştıran şeyler, Allah’ın zikri, yani her an Allah’ı hatırlama, onu hiçbir zaman gönülden çıkarmama, ona karşı ibadet ve itaatte samimi ve içten davranma, ayrıca Allah’ın sevdiği güzel davranışlar ile kulun Rabbine yaklaşmasına vesile olan diğer fiillerdir.

Kısaca bütün hayırlar, faziletler ve dinimizin iyi gördüğü her şey Allah’a yakın olmanın vesilesi kabul edilir. Şüphesiz Allah’ın emirlerini yerine getirme ve yasaklarından kaçınma da buna dahildir.

Bu genellemelerden sonra Peygamber Efendimiz (asm) ilme özellikle dikkat çekmiş, böylece bilginin üstünlüğünü, öğreten ve öğrenen kimselerin değerini ortaya koymuştur.

Bu sebeple, öğretici ve öğrenici olmanın dinimizde üstün bir yeri vardır. Çünkü insanların Allah’ı en iyi bileni, tanıyanı ve insanlara faydalı olanı âlimlerdir. Onlar, ilimle ameli, teori ile pratiği şahıslarında birleştirir, böylece başka insanlara da örnek olurlar. İnsanların büyük çoğunluğu öğretilip eğitilmeye muhtaçtırlar. Onlara karşı bu vazifeyi yerine getirenler de âlimlerdir.

O halde ilmin, âlimlerin ve ilim öğrenen talebelerin üstünlüğü tartışılmayacak kadar faziletli ve önemlidir. Bütün bunlar iman ve amelle birlikte düşünülürse doğruya ulaşılmış olur. Aksi takdirde öğretilen ve öğrenilen bilginin Allah’ın hoşnutluğuna uygun olduğu iddia edilemez. Buna göre:

- Dünyanın; Allah’ın isim ve sıfatlarının bir aynası ve ahiretin bir tarlası olması yönü pek güzeldir, harikadır.

- Dünyanın kötü olan yönü, Allah’ı ve ahireti unutturan yönüdür.

- Dünyada en kıymetli ve değerli olan şey, Allah’ın zikri ve Allah’a yaklaşmaya vesile olan hareket ve davranışlardır.

- İlmin fazileti, âlimlerin üstünlüğü, ilim öğrenen talebelerin kıymeti, dünyalık başka hiçbir şeyle kıyas edilmeyecek kadar önceliklidir.

- Genel anlamda dünyanın lanetlenmesi caiz değildir. Ancak kişiyi Allah'tan ve ona kulluktan uzaklaştıran şeyler lanetlenmiştir.

- Dünyaya aşırı düşkünlük ve ona bağlanıp kalmak dinimizde asla hoş karşılanmamıştır.

- İlim insanı Allah'a yaklaştırır ve kişinin değerini yükseltir; onu kınanmaktan ve küçük görülmekten kurtarır. 

- İlim öğretmek kadar öğrenmek de önemli ve faziletlidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet