Dört şeyden başka haram yok mu?

- Enam 145. ayete göre, dört şeyden başka haram yok mu?
- Enam suresi 145. ayette hasr olduğu söyleniyor ve 4 haramdan başka haram yoktur deniyor. Benim asıl bu malumatı vermekten kastım şu;
- Bu sayılan 4 madde dışındaki hayvanların yenilip yenilemeyeceği konusundaki bir soruyu nasıl cevaplayacağız. Yazı şöyle:
"Allah bu konuda son sözü söyledi. Çünkü ilginçtir bu ayetin Bakara suresindeki eş değerde olanı, bu 4 maddeyi sayan ayet İnnema edatıyla Hasr edatıyla iniyor. Yani yalnızca anlamına gelen, innema edatıyla geldiği için ve Kur’an boyunca, vahyin iniş süreci boyunca bu 4 maddenin özüne bir ekleme yapılmadı..."

Değerli kardeşimiz,

Önce ilgili ayetin nüzul sebebine bakalım:

Kaynakların bildirdiğine göre (bk. Maverdi, ilgili yer), Cahiliye döneminde Arap müşriklerinin haram saydıkları “Bahira, Saiba, Vasîla, Ham” adıyla isimlendirdikleri develeri haram kılmışlardı. İslam dininde böyle bir haramın bulunmadığı bildirilmek üzere, şu ayet indirilmiştir:

“De ki: Bana vahyedilende, murdar et (meyte) veya akıtılmış kan yahut domuz eti -ki pisliğin kendisidir- ya da günah işlenerek Allah’tan başkası adına kesilmiş bir hayvandan başka, yiyecek kimse için yasaklanmış bir şey bulamıyorum. Ama biri zorda kalırsa, haksızlığa sapmadıkça, sınırı aşmadıkça (yiyebilir). Şüphesiz rabbin çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.” (Enam, 6/145)

Mekke’de inen bir sure olan Enam suresindeki bu dört şeyin haram olduğu keyfiyeti yine Mekke’de inen Nahl suresinde bir hasr ile şöyle pekiştirilmiştir:

“Allah size sadece murdar eti (meyte), kanı, domuz etini ve Allah’tan başkası adına kesilmiş olanı haram kıldı. Ama biri zorda kalırsa, haksızlığa sapmadıkça, sınırı aşmadıkça (yiyebilir). Şüphesiz rabbin çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.” (Nahl, 16/115)

Demek ki Mekke’de haram olan yiyeceklerin sadece dört şey olduğu vurgulanmıştır.

“Allah size sadece murdar eti, kanı, domuz etini ve Allah’tan başkası adına kesilmiş olanı haram kıldı. Ama biri zorda kalırsa, haksızlığa sapmadıkça, sınırı aşmadıkça kendisine bir günah yoktur. Şüphesiz Allah çok bağışlayandır, pek merhametlidir.” (Bakara, 2/173)

mealindeki ayette görüldüğü üzere, bu dört haram olan şey Medine’de inen Bakara suresinde de aynen tekrarlanmıştır. (bk. Razi, Enam:115. ayetin tefsiri)

- Ayetlerde geçen “İNNEMA” edatının hasrı ifade edip etmediği konusunda farklı görüşler vardır. Bazı âlimlere göre hasrı ifade eder, bazılarına göre ifade etmez. Hasrı ifade etse de önemli bir kısım hükümler bu edat ile kullanıldığı halde, âlimlerin bu hasrın manasını tatbik etmedikleri bilinmektedir. (bk. Razi, Bakara:173 ayetin tefsiri)

Bununla beraber, meallerini verdiğimiz iki Mekkî biri Medenî olan surelerde özellikle dört haramın altı çizilmiştir. Medine’de inen Maide suresinde ise, daha başka haramlar da eklenmiştir. Bazı alimler buna nesh demişlerse de, aslında nesh değil, -zaman ve mekâna göre farklı şeriat ve ahkam vahiy edildiği gibi- burada da bazı ziyade hükümler eklenmiştir.

Bu fazlalıklara kimse itiraz edemez. Çünkü bunlar da ayettir. İlgili ayetin meali şöyledir:

“Murdar hayvan, kan, domuz eti, Allah’tan başkası adına kesilmiş, boğulmuş, vurularak öldürülmüş, yuvarlanıp ölmüş, boynuzlanarak öldürülmüş hayvanlarla -henüz canı çıkmadan yetişip kestiklerinizin dışında- yırtıcıların yediği hayvanlar, dikili taşlar önünde (sunaklarda) boğazlanmış hayvanlar ve fal oklarıyla paylaşmanız size haram kılındı. Çünkü bunlar doğru yoldan sapmaktır. Bugün, kâfirler dininize karşı (mücadelede) ümitlerini yitirmişlerdir. Onlardan korkmayın, benden korkun. Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim, size nimetimi tamamladım, sizin için din olarak İslamiyet’i beğendim. Kim açlıktan bunalıp çaresiz kalırsa, günah sınırına varmaksızın yiyebilir. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.” (Maide, 5/3)

Bunun yanında bazı hükümler hadislerle de ayrıca bildirilmiştir. Hz. Cabir b. Abdullah’dan gelen bir rivayete göre o şöyle demiştir:

“Hayber zamanı at ve yabani eşek eti yedik, ancak Hz. Peygamber (asm) ehli eşek eti yememizi yasakladı.” (bk. Müslim, Sayd, 6; Tirmizî, Et‘ime, 5)

Demek ki Hz. Peygamberin de (asm) Allah’ın izniyle helal-haram herhangi bir konuda hüküm koyma yetkisi vardır.

Hz. Peygamberin (asm) “Şunu iyi biliniz ki bana Kur'an-ı Kerim ile birlikte onun bir benzeri de verilmiştir. Dikkatli olun koltuğuna kurulan tok bir adamın size: 'Sadece şu Kur'an lazımdır, onda bulduğunuz helali helal, haramı da haram kabul ediniz yeter.' diyeceği günler yakındır..." manasındaki hadisi rivayetinde de bu hakikat vurgulanmıştır. (Ebu Davud, Sünnet, 6, İmare 33; Tirmizi, İlim 10)

- Buna benzer ayet ve hadisler ortada iken, "dört şeyden başka haram yoktur" demek asla doğru değildir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- İslam'da domuzdan başka hayvanın eti haram mıdır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet