Dhigrook sanal şirketi ile para kazanmak helal mi?

- İnternette bir uygulamaya katıldım. İsmi dhigrook.
- Uygulamaya girdiğinizde 500 TL depozito yatırıyorsunuz ve günde 20 görev veriliyor (reklam tanıtımı gibi bir şey). Bu 20 görevi tamamladığınızda 35 TL alıyorsunuz günde sadece 20 görev alıyorsunuz.
- Seviye seviyedir, 1. Seviye 35 TL (günlük) üye toplamaya gerek yok, ikinci seviye 3 üye topluyorsunuz ve günlük 100 TL kazanıyorsunuz, bu şekilde üye topladıkça günlük kazancınız artıyor ama üye toplamasanız da günlük 20 görev için 35 TL kazanıyorsunuz.
- Bunun caiz olup olmadığını soracaktım.

Değerli kardeşimiz,

Sorunuzun iki yönü bulunmaktadır:

1. Kamuoyunda “Ağ Pazarlama”, “Doğrudan Satış” veya “Network Marketing” adıyla bilinen uygulamanın iki farklı işleyişi bulunmaktadır. Birincisi “Piramit Satış Sistemi” denilen ve gerçekte saadet zinciri olan uygulamadır. Bu sistemde amaç, üye toplamak olup bir mal veya hizmet satışı ya hiç bulunmamakta ya da sistemi meşrulaştırmak için göstermelik bir ürün bulunmaktadır. Sistem aşırı bilinmezlik, aldatma, haksız kazanç vb. sakıncalar sebebiyle caiz değildir.

Çok katlı ağ pazarlama sisteminin diğer bir uygulama şekli ise mal veya hizmet satımı üzerine kurulmuş olup, geleneksel satış sistemlerinde bulunan aracıları ortadan kaldırarak, doğrudan tüketiciye ulaşmayı hedeflemektedir. Bu sistemde her ne kadar satıma konu olan bir mal veya hizmet bulunsa da bazıları, çalışma yöntemleri açısından piramit satış sistemi ile de büyük oranda uyuşabilmektedir.

Bu sebeple sistemin caiz olabilmesi için şu temel ilkeler dahilinde işlemesi gerekmektedir:

a) Sistemde yer alanların elde ettiği kazanç, ağırlıklı olarak sisteme yeni kişiler kazandırılması ve bu sayede oluşan komisyon, prim, teşvik, ödül ve benzeri isimler altında nitelendirilen menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmamalıdır. Dolayısıyla sistemin, yeni kişiler kazandırmayı değil mal veya hizmetlerin satışını esas alması gerekir. Ayrıca satılan bu mal veya hizmetlerin dini açıdan meşru olması gerekir.

b) Sisteme dahil olmak isteyenlerden işe başlamaları ya da başladıktan sonra sistemde kalabilmeleri için veya daha sonradan, herhangi bir gerekçeyle karşılıksız bir ücret talep edilmemelidir. Bu meyanda organizasyonun normal hizmet giderleri dışında herhangi bir isim altında bir bedel alınmamalıdır.

c) Üyenin, firmadan mal / hizmet alabilmesi için yeni üye bulma zorunluluğu olmamalıdır.

d) Sisteme dahil olan katılımcının bizzat kazandırdığı yeni üyeler sebebiyle bir prim alması caizdir. Ancak kazandırılan üyenin daha sonradan yaptığı satışlardan ve onun da getirdiği yeni üyeler ile onların yaptığı satışlardan, herhangi bir emek veya üstlenilen risk olmaksızın prim almak ise caiz değildir.

e) Üye istediği zaman sistemden herhangi bir cezai şarta muhatap olmadan ayrılabilmelidir. Fakat üyenin ayrılmasının, baştaki taahhütleri dolayısıyla ilgili firmanın gerçek bir zarara uğramasına sebep olması haline münhasır olmak üzere cezai şart koşulabilir.

Bu şartları taşımayan bir ağ pazarlama ya da doğrudan satış sistemi caiz değildir.

2. Sosyal medya platformları, bilgi ve belge paylaşımı yapma, toplantı, sohbet ve yazışma üzerinden iletişim kurma imkânı sağlamanın yanı sıra günümüzde bir kazanç unsuru haline de gelmiş bulunmaktadır. Bir kazancın helal olabilmesi, kazanç unsuru olan mal veya hizmetlerin dinen meşru olmasına bağlıdır.

Buna göre:

a. Bu platformlardaki yazı, belge, fotoğraf, müzik, video, reklam vb. yayınlar, dinen meşru olmayan unsurlar içermemelidir. Bu kapsamda İslam inanç esaslarını ve değerlerini inkâr eden veya alaya alan, Allah’a ortak koşma, batıl dinleri övme ve onaylama, bu dinlere ait sembolleri şirin gösterme gibi tevhit inancına aykırı olan, İslam'ın haram kıldığı faiz, içki, domuz ürünleri, kumar, yalan, zina, müstehcenlik ve cinsel sapkınlık gibi unsurlara teşvik eden her türlü içeriğin yüklenmesi, paylaşılması, tıklanması,  beğenilmesi, takip edilmesi ve reklamının yapılması haram olduğundan bu tür yöntemler üzerinden kazanç elde etmek caiz değildir.

b. Bu platformlara yüklenen içeriklerin dinen meşru olmasının yanı sıra, bunların izlenmesi veya tıklanması esnasında çıkan reklamların da meşru olması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Aksi takdirde -yapılan yayınlar meşru olsa bile- bu reklamlardan gelir elde edilmesi caiz olmaz.

c. Abone ve izlenme sayılarını yüksek göstermek için sahte hesaplar açmak veya satın almak, insanların aldatılmasına sebep olacağından, bu tür usuller kullanılarak kazanç elde edilmesi caiz değildir.

d. Sosyal medya platformlarında bağışta bulunulması halinde, çekiliş yoluyla bağışçılardan bazılarına verilen hediyeler kumar hükmünde olacağından caiz değildir.

e. Sosyal medya platformlarında içerik üretenlerin; suç unsuru barındıran, kul ve kamu haklarını ihlal eden, özel halleri ve mahrem bilgileri ortaya koyan yayınlar üzerinden kazanç elde etmesi caiz değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet