Çocukların din eğitimi nasıl olur?

- Hz. Peygamber (asm)'in çocukların eğitimi konusunda uygulaması nasıldır?
- Bu konuya hadis-i şeriflebir örnek verebilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Allah peygamberleri insanlara her konuda rehber olarak göndermiştir. Peygamber Efendimiz (asm) de istisnasız hayatın her alanında bizzat yaşayarak bizlere hüsnümisal olmuştur.

Ebû Hüreyre (ra) şöyle dedi:

: أَخذ الحسنُ بنُ عليٍّ رضي اللَّه عنْهُما تَمْرةً مِنْ تَمرِ الصَّدقَةِ فَجعلهَا في فِيهِ فقال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم :
« كُخْ كُخْ ، إِرْمِ بِهَا،أَما علِمْتَ أَنَّا لا نأْكُلُ الصَّدقةَ ؟ »
 وفي روايةٍ :
« إنا لا تَحِلُّ لنَا الصَّدقةُ »

Hz. Ali’nin oğlu Hasan (r.anhüma), sadaka edilen hurmalardan birini alıp ağzına atmıştı. Bunu gören Resûlullah (asm):

“Kaka, kaka! At onu!.. Bizim sadaka edilen şeyleri yemediğimizi bilmiyor musun?” buyurdu. (Buhârî, Zekât 60, Cihâd 188; Müslim, Zekât 161)

Bir rivayete göre şöyle buyurdu:

“Bize sadaka helal değildir, bilmiyor musun?” (Müslim, Zekât 161)

Önce Peygamber Efendimiz (asm) ve ailesinin sadaka ve zekât olan şeyleri neden yemediğini öğrenelim. Başka bir hadis-i şeriften bu olay hakkında biraz daha fazla bilgi alıyoruz:

Bir gün Peygamber Efendimiz (asm) Mescid-i Nebevî’de kucağına küçücük torunu Hz. Hasan’ı almış, zekât olarak toplanan hurmaların dağıtılmasını kontrol ediyordu. Hasan oradan bir hurma alıp ağzına atıverdi. Bunu gören Resûlullah Efendimiz onun ağzından hurmayı alıp attı.

Oradaki sahâbîlerden biri Hz. Hasan’ın üzüleceğini düşünmüş olmalı ki:

- Hurmayı çocuktan almasaydın, diyecek oldu. O zaman Resûlullah Efendimiz:

“Biz Muhammed âilesine sadaka helal değildir.”, buyurdu.

Acaba sadaka nasıl bir şeydir ki, Hz. Peygamber’e (asm) ve onun ailesine helal değildir?

 Hadisleri en iyi açıklayan yine hadislerdir. Peygamber Efendimiz’e (asm) ve onun ailesine sadakanın neden helal olmadığını da şu hadis-i şerif açıklamaktadır:

“Şüphesiz bu sadakalar, insanların kirleridir. Bunlar ne Muhammed’e helaldir ne de Muhammed ailesine.” (Müslim, Zekât 168; Nesâî, Zekât 95).

Efendimiz’in (asm) bu ifadesinin bir teşbih ve bahsettiği kirin manevi bir kir olduğunda şüphe yoktur.

Peygamber Efendimiz (asm) bu konuda çok titiz davranırdı. Bir defasında yolda bir hurma görmüştü. “Onun sadaka olmadığını bilsem yerdim.”, buyurdu. Yine bir gece yatağının altında bulduğu hurmayı ağzına atıp yedi. Sonra bu hurmanın sadaka hurmasından düşmüş olabileceğini düşünerek sabaha kadar uyuyamadı. Kendisine sunulan yiyeceklerin hediye mi yoksa zekât mı olduğunu özellikle sorar, hediye ise yer, değilse ashabına verirdi.

İşte Efendimiz (asm) yasaklar karşısında böylesine titizdi. Onun soyundan gelen kimseler, hatta azatlı köleleri bile sadaka ve zekât malı yemezlerdi.

Bu açıklamadan sonra şimdi sorudaki konumuza gelelim.

Bu hadis-i şerif Peygamber Efendimiz (asm)’ın torununu nasıl terbiye ettiğini, bilmediği bir konuyu ona nasıl öğrettiğini gösteriyor.

Terbiye ve din eğitimi küçük yaşlarda başlar. Zira ağaç yaşken eğilir ve istenen şekli alır. Yıllar sonra onu eğmek imkânsızlaşır. Çocuğun körpe zihnine yapılan bir telkin, taşa yazılan yazı gibi kalıcı olur. Yıllar onu silemez.

Çocuğu terbiye etmenin şekli de önemlidir. Her şeyden önce çocuğa anlayacağı dille hitap etmelidir. Peygamber (asm)’ın o zamanlar çok küçük olan Hz. Hasan’ı “Kaka, kaka!” diye uyarması, bu gerçeği göstermektedir.

Resûlullah Efendimiz’in (asm) sevgili torununa “Yeme onu!” demekle kalmayıp sadaka hurmasını neden yemeyeceğini açıklaması, terbiyenin bir başka önemli yönüdür. Zira çocuk bir şeyin kendisine neden yasaklandığını merak eder. Yasağın gerekçesi kendisine anlatılınca tatmin olur. Bu da bizi şu önemli sonuca götürüyor:

Çocuğa dinî terbiye veren kimse bilgili olmalıdır. Ona doğru bilgi vermelidir. Bir çoğumuzun başından geçmiştir. Sağlam bir din kültürüne sahip olmayan bazı yaşlı büyüklerimiz, dinî emir ve yasakların veya kâinatta olup bitenlerin mahiyetini bilmezler. Fakat o konularda çocuğa kulaktan dolma yanlış bilgileri aktarırlar. Bu yanlışlar bazen ömür boyu devam edip gider.

Bir önemli husus da “Canım, bu daha çocuktur, ileride öğrenir.” diye ihmal etmeden, hatanın görüldüğü yerde, uygun bir şekilde düzeltilmesidir.

Özetle;

- Hz. Peygamber’in (asm) soyuna zekât ve sadaka almak haramdır.

- Çocuklara daha küçük yaşta helali ve haramı öğretmek suretiyle dinî terbiye vermelidir.

- Çocuğu eğitirken anlayacağı dille konuşmalıdır.

- Çocuğa bir şeyi yasaklayınca, ona bunun sebebini de söylemelidir. (bk. Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Erkam Yay., Hadis No: 300)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet