Alacaklı, alacağını zekat sayabilir mi?

- Bir de alacağını alamayan insan borcunu zekat olarak sayması için hangi şartlar lazım?
- Birden fazla kişiden alacağı olan kişi, zekat diye birkaç kişinin borcunu silebilir mi? 

Değerli kardeşimiz,

Zekât vermekle mükellef olan kimse, borçlusu bulunan bir muhtaca, borcunu kapatmak şartıyla zekât verirse caiz değildir.

Ancak şart koşmadan her iki taraf bunu niyet ederlerse, verilen şey zekât sayıldığı gibi borç da kapanmış olur. Hatta borçlu olan kimse alacaklıya "Benim durumum müsait değildir, bana zekât verirsen ben senin borcunu kapatırım." dese, o da verirse yine caizdir. Çünkü şartlı olarak verilmemiştir. Belki bir teklif vaki olmuştur. (el-Envar, l, 151)

Borçludaki parayı zekâta saymak için, "Borçluya önce zekât vermeli, sonra da alacağını hemen arkasından istemeli." diyenler olduğu gibi; "Borçlu borç para bulup borcunu ödemeli, ödediği borçtan da kendisine hemen zekât verilerek yaptığı borçtan kurtarılmalı." diyenler de vardır... Geçmişteki uygulamalar da böyle olmuştur. Batık parayı zekâta sayar duruma düşmemek ve fıkıhtaki temlik şartını da uygulamış olmak için buna gerek görülmüştür.

Ancak temliği dar manada anlamadan doğan bu uygulama, borçluyu rencide edebileceğinden dolayı, İslami Araştırmaların (İlmihali)'nde ve Diyanet'in diğer görüşlerini yansıtan tespitlerinde verilen bilgilere göre, borçluya, "Sendeki alacağımı zekâta saydım, kendini borçlu hissetme, artık rahat ol! Borcun silinmiştir..." demek de zekâtı vermiş olmak için yeterli bir ifade olarak kabul edilebilir. Para verip geri isteme gibi rencide edici temlik zorlamasına gerek yoktur. Temliği böyle geniş manada anlamak, ihtiyaç sahiplerinin lehine olduğundan tercih edilen görüş olmalıdır, denmektedir.

Bu görüşün ihtiyaç sahibi borçluları rahatlattığına dikkat çekilmekte, böylece alacağı zekâta saymanın kolaylaştığı da ifade edilmektedir. Eğer başka bir çare yoksa, borçlu da muhtaç ve fakir ise, bu tercihten yararlanılabilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet