"Arzusu ve hedefi Allah’tan başka şey olarak sabahlayan kimse, ..." hadisi nasıl anlamalıyız?

"Arzusu ve hedefi Allah’tan başka şey olarak sabahlayan kimse, Allah(ın kulların)dan değildir. Müslümanların dertleriyle dertlenmeyen de onlardan değildir."
- Bu hadisi nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Bizim görebildiğimiz kadarıyla, Ebu Zer’den rivayet edilen ilgili hadisin meali şöyle olabilir:

“Bütün hedefi ve maksadı dünya olarak sabahlayan kimsenin Allah’ın nezdinde bir değeri yoktur. Müslümanların dertleriyle dertlenmeyen de onlardan değildir.”

Önce şunu belirtelim ki, Hafiz Heysemî -Taberanî’nin rivayet ettiği- bu hadisin zayıf olduğunu söylemiştir. (bk. Mecmau’z-Zevaid, 10/248)

Manası ise şöyle anlaşılabilir: Kimin himmeti, gayreti yalnız dünyayı kazanmak ise, bu kişinin Allah katında bir kıymet-i harbiyesi yoktur. Çünkü böyle bir insan, Allah’ı, ahireti düşünmüyor demektir. Yoksa, dünya ve ahiret dengesini kuran ve her ikisi için çalışan, özellikle dünyayı ahirete endeksli bir çalışma alanı olarak gören kimsenin değersiz sayılamayacağı açıktır. Aşağıdaki ayetlerde bu hususa işaret edilmiştir:

“Bazı kimseler: ‘Ey Yüce Rabbimiz, bize vereceğini bu dünyada ver!’ derler. Bunların ahirette nasipleri yoktur. Bazıları da ‘Ey bizim (Yüce) Rabbimiz! Bize bu dünyada da iyilik ve güzellik ver, ahirette de iyilik ve güzellik ver ve bizi cehennem ateşinden koru!’ derler. İşte bunlar kazandıkları şeylerin hayır ve bereketlerini fazlasıyla görürler. Allah hesabı çok çabuk görür.” (Bakara, 2/200-202)

Hadisin ikinci cümlesinde -meal olarak- yer alan “Müslümanların dertleriyle dertlenmeyen de onlardan değildir” ifadesi, söz konusu kişinin Müslüman olmadığını değil, mümin kardeşlerine karşı gereken hassasiyeti göstermediğinden, bir Müslümana yakışmayan bir tutum içerisinde olmuş demektir. “Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir” (Hakim, 4/167) hadisinde de bu tema işlenmiştir. Bu açlık maddi olduğu gibi manevi de olabilir.

Burada “Bizden değildir” ifadesini, “dinden çıkmış olmak” şeklinde değil de, “bizim ortaya koyduğumuz yardımlaşma, merhamet etme, başkasını düşünme, dertleriyle dertlenme prensibinin dışına çıktığı, Müslüman kimselere yakışmayan bir tutum sergilediği” şeklinde anlamak gerekir.

Hadisi-i şeriflerde bu gibi yanlış fiilleri işleyenlere "bizden değildir" ifadesinin kullanılması, "hakiki imanın bulunmadığını ve Müslüman olmanın gereğinin yapılmadığını" açıklamak içindir. Yani yapılan bu yanlış fiil, İslamın tasvib ettiği sünnet yolu değildir. Yoksa bunları yapanların dinden çıktığı anlamına gelmez.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet