Aksırmak, hapşırmak iman, doğruluk ve duanın kabul göstergesi mi?

- Bu yazılanlar doğru mu?
Sual: Aksırmanın [hapşırmanın] imanla, doğru söylemekle ve duanın kabul olması ile bir ilgisi var mıdır?
Cevap: Evet vardır. Aksırmak çok iyidir. Bir hadis-i şerif meali: “Aksırmak Rahmandan, esnemek Şeytandandır.” [Tirmizi]
Hazret-i Osman aksırınca Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Müjde sana ya Osman. Şu gelen Cebrail aleyhisselamdır. Allahü teâlâdan bana haber getirdi ki: Hiçbir mümin yoktur ki, peş peşe üç kere aksırsın da onun kalbinde iman sabit olmasın. [Tirmizi, Hakim]
- Konuşurken aksıran kimsenin doğru söylediği anlaşılır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: Konuşurken aksırmak, sözün doğruluğuna işarettir. [Taberani, Hakim]
- Dua ederken aksırmak da o duanın kabul olduğuna alamettir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: Dua ederken aksırmak, duanın kabulüne işarettir. [Taberani]

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

İlgili hadisin meali şöyledir:

“Aksırmak Allah’tan, esnemek ise şeytandandır..” (Tirmizi, Edeb, 7, h. no: 2746)

Tirmizi bu hadisin Hasen Sahih olduğunu bildirmiştir. (Tirmizi, a.y)

Buhari’de ise, “Allah hapşırmayı sever, esnemeden hoşlanmaz...” (Buhârî, Edeb 125, 128) anlamında başlayan bir rivayete yer verilmiştir.

Her iki kaynakta da benzer ifadelerle hadis devam eder.

Aksırma ile esnemenin arasındaki fark, onları meydana getiren sebepleri itibariyledir. Allah’ın hoşlanması ve hoşlanmaması ifadesi bu sebeplerin vesile olduğu iyi veya kötü neticelere yöneliktir.

Aksırmada bedenin hafiflik kazanması, gözeneklerinin açılması, tıka basa yemek yememenin bir nişanesi olması haysiyetiyle, sağlığa hizmet ettiğinde -irade dışı da olsa- iyi bir davranıştır.

Esnemek ise, bunun zıddıdır. Fazla yemekten, yiyecekleri fazla karıştırmaktan oluşan vücudun ağırlık kazanması ve hastalanması sonucunu doğurduğundan kötü bir haldir.

Özetle, hapşırmada vücudun dinçliği, enerjik ve dinamik bir performans kazanması söz konusudur. Esnemede ise, vücudun tembelleşmesi, güçsüzleşmesi, direncini kaybetmesi söz konusudur.

Bu açıdan biri sağlık alameti, diğeri hastalık alameti olduğundan, hadislerde söz konusu ifadelerle tanıtılmıştır. (krş. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 10/605)

Hapşırmak bu özelliğiyle bir nimet olduğu için, ardından hamd etmenin gerekli olduğu bildirilmiştir. (bk. Tuhfetu’l-Ahvezi, 8/8)

İnsanın maddi ve manevi donanımlarının enerjik ve dinçlik kazanması, diğer iyi işlerde olduğu gibi, Allah’a kulluk etmekte de gereken gücü kazanabilir. (Tuhfetu’l-Ahvezi, 8/17)

Cevap 2:

Bu rivayet için bk. Hakîm-i Tirmizi, Nevadiru’l-Usul, 3/6.

Ancak bu rivayetin sahih olmadığı, hatta uydurma olduğu bildirilmiştir. (bk. Tenzihu’ş-Şeria, 2/309)

Cevap 3:

Bu hadis rivayeti için bk. Taberani, el-Evsat, 6509.

Taberani senedindeki zayıf ravileri göz önünde bulundurarak: “Bu hadis yalnız bu senetle rivayet edilmiştir.” demek suretiyle, rivayetin zayıf olduğuna işaret etmiştir. (Evsat, a.y)

Beyhaki de bazı ravilerin durumundan dolayı hadisin münker olduğunu bildirmiştir. (bk. Şuabu’l-İman, 8920)

Cevap 4:

Bu hadis de zayıf kabul edilmiştir. (bk. Beyhaki, Şuabu’l-İman, 8924; Aclunî, Keşfu'l-Hafa, 2/509)

Esasen konuyla ilgili sahih rivayetler dikkate alındığında, bunların dua ederken hapşırmaya değil, aksırma anında yapılacak duanın makbul olduğuna ve bu esnada Allah'a  hamdetmenin gereğine dikkat çekilmiştir;

İlave bilgi için tıklayınız:

- "Dua ederken hapşırmak duanın kabul olduğuna işarettir." Bu hadis ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet