“Bir kötülük işlediğinde hemen tövbe et. Gizli günahına gizlice, açıktan işlediğin günahına açıkça tövbe et.” hadisinde geçen açık ve gizli tövbe nasıl yapılır?

Değerli kardeşimiz,

Muaz bin Cebel (r.a.) “Ya Resulallah bana bir tavsiyede bulunur musun?” dedi.

Peygamber Efendimiz de (asm) şöyle buyurdu:

“Ey Muaz, gücünün yettiği kadar Allah’a karşı takva sahibi ol. Her taşın, her ağacın yanında Allah’ı zikret. İşlediğin kötü bir işten dolayı da gizlisine gizlice açığına da açıkça tövbe et.”

Bu hadisi Taberani Rivayet etmiş, Heysemi de hadisin senedinin hasen olduğunu ifade etmiştir. (bk. Mecmeu’z-zevaid, H. No: 16753)

Bu hadisin bir manası şöyle olabilir:

Eğer işlediğin bir kötülük kimsenin muttali olmadığı, kimseyi ilgilendirmeyen, kimsenin hakkına girmeyen bir günahsa onu Rabbine aç gizlice tövbe et. Ama bir kulun hukukuna giriyorsa ve açıktan işlenmiş bir şeyse onun tövbesini de gerektiği şekilde yap.

Buna göre hadis, bir kulun hakkına girdiysen git özür dilemesini bil. Maddi hakka geçtiysen o maddi hakkı bizatihi öde şeklinde anlaşılabilir.

Soruda geçen konuyla ilgili başka bir hadis rivayeti de şöyledir:

“Hz. Peygamber Muaz b.Cebel’i Yemen’e gönderirken ona şu tavsiyelerde bulunmuştur:

“Allah’a ibadet et ve ona şirk koşma. Allah’ı görür gibi ona kulluk et. Her taşın ve her ağacın yanında Allah’ı zikret. Eğer gizlice bir kötülük işlersen, ardından hemen gizlice bir iyilik yap... Eğer açıktan bir kötülük işlediysen, ardından hemen açıktan bir iyilik yap. Allah’tan kork ve mazlumun bedduasından çekin!' ” (Beyhakî, Şuabu’l-iman, 2/78)

İmam Gazalî, bu hadisin kısa bir açıklamasını şöyle vermektedir.

"Gizlice verilen sadaka, (gizlice yapılan) gece günahlarına kefaret olur. Açıktan verilen sadaka ise, (açıktan yapılan) gündüz günahlarına kefaret olur." (İhya, 4/47; bk. Iraki, Tahricu ahadisi’l-İhya- ihya ile birlikte- a.g.y)

Bundan anlaşılıyor ki, “Her karşılık amelin cinsindendir.” kaidesi burada da geçerlidir. Gizlice yapılan günahın kefâret karşılığı gizlice yapılan iyiliklerdir. Açıktan yapılan günahların kefâret karşılığı ise, açıktan yapılan iyiliklerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet