Şafi mezhebine göre, eşinden boşanan kişi tekrar onunla evlenebilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Ric'at (boşanan kadına kocasının geri dönmesi)

Kocanın, boşadığı karısına geri dönmesini mümkün kılan ve kılmayan ol­mak üzere boşamalar iki kısma ayrılır. Kocanın karısına yeni bir nikâha gerek kalmaksızın geri dönmesini mümkün kılan boşamaya ric'î, yeni bir nikâhla ge­ri dönmeyi mümkün kılan veya hiçbir şekilde mümkün kılmayan boşamaya ise bâin boşama denir.

Karısını boşayan kişi için şu dört durumdan biri söz konusudur:

1.  Karısını kendisiyle hiç cinsel ilişkide bulunmadan boşamıştır.

2.  Cinsel ilişkiden önce veya sonra mal karşılığında boşamıştır.

3. Cinsel ilişkiden sonra normal bir şekilde bir veya iki talâkla boşamıştır.

4.  Normal bir şekilde üç talâkla boşamıştır.

Karısını birinci maddeye göre boşayan kişi artık ona geri dönemez. Çün­kü bu kadının iddet beklemesi gerekmez. Yüce Allah şöyle buyurmuştur:

"Ey iman edenler! Mümin kadınları nikahlayıp, sonra onlara dokunmadan (cinsel ilişkide bulunmadan) kendilerini boşadığınızda, onlar üzerinde sizin sayacağı­nız bir iddet göreviniz yoktur. Bu durumda onlara mut'a(1) verin ve kendileri­ni güzel bir şekilde bırakın."(2)

Cinsel ilişkiden önce bir veya iki talâkla boşamış olsa bile koca, karısına geri dönemez. Bu durumda kadın eğer razı olursa, yeni bir nikâh ve yeni bir mehirle evlenebilirler. Eğer koca, karısını üç talâkla boşamış ise, evlilik artık tamamen sona ermiş olur.

Karısını ikinci maddeye göre boşayan kişi, ancak yeni bir nikâh ve mehirle ona dönebilir. Mal karşılığında boşamanın, cinsel ilişkiden önce veya son­ra olması hükmü değiştirmez.

Karısını üçüncü maddeye göre boşayan kişi, iddet tamamlanmadan ön­ce karısına geri dönebilir. İddet tamamlandıktan sonra ise karısının da razı ol­ması şartıyla yeni bir nikâh akdi yaparak evliliklerini devam ettirebilirler. Bu hususta yüce Allah şöyle buyurmuştur:

"(Dönüş yapılabilecek) boşama iki de­fadır. Sonrası, ya iyilikle geçinmek ya da güzellikle bırakmak gerekir."(3)

İki talâktan sonra iyilikle tutmak, ancak kocanın karısına geri dönmesiyle mümkün olabilir. Bu konuda Hz. Ömer (ra)'in şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Resûlullah (s.a.v) Hafsa'yı (bir talâkla) boşadı. Sonra ona geri döndü."(4)

Karısını dördüncü maddeye göre boşayan kişi, nikâhın üç bağını da çöz­müş olduğundan evliliği devam ettirmesi imkânsızdır. Karısına geri dönmesi ancak hülle yoluyla mümkün olur. Önce de belirttiğimiz gibi hülle yaptırmak, İslâm'ın asla hoş karşılamadığı bir yöntemdir.

Ric'atin (boşanan kadına geri dönmenin) şekli

Karısını normal bir şekilde bir veya iki talâkla boşayan kişi, ona geri dön­mek istediğinde ona, "Sana geri döndüm" veya "Seni geri aldım" yahut "Se­ni nikâhıma geri döndürdüm" demesi, evliliklerini devam ettirmeleri için yeter­li olur. Bu sözleri iki âdil şahit huzurunda söylemesi şart değil, müstehaptır. Bunu şu ayetten anlıyoruz:

"Boşanan kadınlar iddetlerinin sonuna varınca on­ları güzelce tutun yahut onlardan güzelce ayrılın. İçinizden iki âdil kimseyi şa­hit tutun."(5)

Bir veya iki talâkla boşadıktan sonra karısına geri dönen kişinin; bir talâk ile boşamışsa iki talâk hakkı, iki talâk ile boşamışsa bir talâk hakkı vardır ve evlilikleri geride kalan bir veya iki talâk ile devam eder.

Karısını bir veya iki talâkla boşayan kişi, iddet tamamlanmadan karısına yeni bir nikâh akdetmeden geri dönebilir. İddet tamamlandıktan sonra ise ge­ri dönme hakkı ancak kadının razı olması ve yeni bir nikâh akdi ile mümkün olur. Bu durumda yeni bir mehir de gerekir. Bununla ilgili olarak Kur'ân-ı Kerîm'de şöyle buyrulmaktadır:

"Kadınları boşadığınız ve onlarda bekleme sürelerini bitirdikleri zaman kendi aralarında aklın ve dinin gereklerine uygun olarak güzellikle anlaştıkları takdirde, eşleriyle (yeniden) evlenmelerine engel olmayın."(6)

Kocanın, boşadığı karısına geri dönme hakkı olduğu sürece, karısı başka bir erkekle evlenemez.(7)

Dipnotlar:

1) Mut'a, koca tarafından, boşadığı eşine verilen para veya maldır.
2) Ahzâb, 33/49.
3)  Bakara 2/249.
4)  Nesâî, Talâk, 76.
5) Talâk 65/2.
6) Bakara 2/232.
7) Şirbînî. Mugni’l-Muhtâc, 5/4-5.

(Mehmet Keskin, Büyük Şafii İlmihali)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet