Ramazan orucunun kazasına imsak vaktine kadar kalben veya dil ile niyet etmeyip, sonradan öğleye kadar niyet edip tutan birisinin oruçları geçerli olur mu?

- Oruçlara ne zaman niyet edilir?

- Bir kadın Ramazan'da hayız sebebiyle tutamadığı kaza oruçlarını tutarken, kaza için niyet vaktinin ne zaman olacağını bilmediğinden dolayı akşamdan bir niyet içinde olmamış ve sabah kalktığı zaman öğleye doğru "Nasılsa kahvaltı etmedim en iyisi bugün kaza tutayım." diye bir düşünce gelip sabah oruca niye etmişse, bilmemesi onun orucunu geçerli kılar mı?

- Her zaman böyle değil de bazen geceden niyet etmiş, bazen de akşamdan içinden hiç böyle bir niyeti olmadan sabah kalkınca oruç tutmayı istemiş. Ama kaç gün vaktinde bir niyetle kaç gün de vakitsiz olarak niyet ettiğini hatırlamıyorsa ve bu şekilde geçmiş yılların bütün kazalarını tutmuşsa durumu ne olur?

- Bilmemesi onu affettirir mi yoksa kaza ettiği vakitlo vakitsiz niyetli bütün günleri için tekrar kaza gerekir mi? Başka mezheplerde fetva var mıdır?

Değerli kardeşimiz,

Oruca kalben niyet etmek, yani ertesi günü oruçlu geçireceği niyet ve bilincine sahip olmak yeterlidir; niyeti dil ile ifade etmek ise mendup görülmüştür.

Ramazan orucu ve belli günlerde tutulmak üzere adanan oruçlar ile bütün nafile oruçlar için niyet etme vakti, güneşin batması ile ertesi gün tepe noktasına gelmesi öncesine kadarki süredir.

Bu oruçlara ait niyetin fecr-i sadıktan (tan yerinin ağarmasından) sonraya kalabilmesi, fecr-i sadıktan sonra bir şey yiyip içilmemiş, oruca aykırı bir şey yapılmamış olması ile kayıtlıdır. Aksi takdirde gündüzden niyet geçerli olmaz (Kasani, Bedaiü’s-Sanai, II, 581).

Ramazan orucu ve belli günlerde tutulmak üzere adanan oruçlar ile bütün nafile oruçlar için mutlak niyet yani, mesela “yarınki günün orucunu tutmaya…” şeklinde niyet etmek yeterlidir.

Ancak niyeti geceden yapmak ve mesela “yarınki Ramazan orucunu tutmaya…” şeklinde tutulacak orucu belirtmek daha faziletlidir.

Kaza oruçları ile kefaret ve mutlak nezir oruçları için niyet etme vakti, gün batımından itibaren fecr-i sadığa kadarki süredir. Fecr-i sadığın başlamasından itibaren yapılan niyet geçerli olmaz. Bu tür oruçlara niyet ederken “falanca günün kazasına…” “falanca kefaret orucuna…”, “falanca adak orucuna…” diye belirtmek gerekir.    

Şafii mezhebine göre nafile orucun dışındaki oruçların niyeti geceden yapılmalıdır. İmsak vaktine kadar oruca niyet edilmemiş ise, o gün oruca niyet edilmemiş sayılır. Nafile oruçlara ise zeval vakti öncesine kadar niyet edilebilir (Şirazi, el-Mühezzeb, II, 598- 600).

Hanbeliler, Şafiiler ile aynı görüştedirler. Malikiler ise, nafile oruç için bile geceden niyet edilmesi gerektiği görüşündedirler.    

Sonuç itibariyle, kaza orucuna geceden niyet edilmesi bütün mezheplerin ortak görüşü olup, İslam ülkesinde bilmemek mazeret sayılmaz. Bu itibarla niyet etmediği oruç günlerini tekrar kaza etmesi gerekir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet