Peygamberimizin mizacı nedir?

- Hz. Peygamber Efendimizi örnek almamız gerektiğine göre, onun mizacını nasıl örnek alabiliriz?

Değerli kardeşimiz,

Önce mizaç kelimesinin ne anlama geldiğini görmekte fayda vardır.

Mizaç (temperament) tabiat, yaradılış, huy, fıtrat, karakter, kişilik anlamında kullanılmaktadır. Uyaranlara doğuştan yapısal olarak belli bir şekilde tepki verme eğilimidir.

Türk Dil Kurumuna göre "mizaç",  “Huy, yaradılış, tabiat, karakter. İnsan vücudunun fizyolojik yapısı, sağlık” gibi anlamlara gelir.

Bu sözcükler arasında küçük nüansların olması tabiidir. Örneğin;

Arapçadan Türkçeye geçen mizaç kelimesi, doğuştan getirdiğimiz kişilik özelliklerimizi anlatmaktadır.

Fıtrat kavramı, tüm insanlığa ait özellik iken mizaç kişiye özeldir. Örneğin insanlar düşünebilir bu fıtrattır, ama her insan aynı durumdan aynı şekilde etkilenmez, bu mizaçtır. Bir olaydan kimi daha çok korkar kimi hiç korkmaz üstüne gider, bu mizaçtır.

- Hz. Peygamber (asm) Efendimizin mizacını tamamen taklit etmek mümkün değildir. Zira o, birbirinin zıddı olan huyların hepsinde istikamet üzere idi. Kuvve-i şeheviye, kuvve-i gazabiye ve kuvve-i akliyenin mertebelerinde ifrat, tefrit ve itidal söz konusu olduğundan, bunların hepsinde istikameti muhafaza etmek insanlar için mümkün değildir.

Örneğin, şecaat sahibi bir kimsenin her zaman tehevvürden uzak durması, akıl ve zeka sahibi bir kimsenin her zaman cerbeze ve demagojiden imtina etmesi, keza kuvve-i şeheviyede güçlü dürtüleri olan kimsenin her zaman iffetini koruması, harama bakmaktan sakınması oldukça zordur. Tabii ki bu ifratlar yanında, korkaklık, iktidarsızlık ve gabavet denilen geri zekalılık gibi tefrit yönleri de vardır.

Bu sebeple, “Tamamı elde edilmeyenin tamamı terk edilmez.” kuralı gereğince, ahlakı Kur'an ahlakı ve kendisi "Yaşayan bir Kur'an" olan Hz. Peygamberin (asm) mizacı, huyu ve o güzel ahlakının izlerini takip etmek için, Kur'an’daki Allah’ım emir ve yasaklarına riayet etmek gerekir.

Biraz açıkladığımız bu konun güzel izahını Bediüzzaman Hazretlerinden dinlemekte büyük yararlar vardır. O der ki:

“Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, hilkaten en mutedil bir vaziyette ve en mükemmel bir surette halkedildiğinden, harekat ve sekenatı, itidal ve istikamet üzerine gitmiştir."

"Siyer-i Seniyesi, kati bir surette gösterir ki: Her hareketinde istikamet ve itidal üzere gitmiş, ifrat ve tefritten içtinab etmiştir. Evet Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, فَاسْتَقِمْ كَمَا اُمِرْتَ (Emr olunduğun şekilde istikametli ol!) emrini tamamıyla imtisal ettiği için, bütün efal ve akval ve ahvalinde istikamet, kati bir surette görünüyor."

"Mesela: Kuvve-i akliyenin fesad ve zulmeti hükmündeki ifrat ve tefriti olan gabavet ve cerbezeden müberra olarak, hadd-i vasat ve medar-ı istikamet olan hikmet noktasında kuvve-i akliyesi daima hareket ettiği gibi; kuvve-i gazabiyenin fesadı ve ifrat ve tefriti olan korkaklık ve tehevvürden münezzeh olarak, kuvve-i gazabiyenin medar-ı istikameti ve hadd-i vasatı olan şecaat-ı kudsiye ile kuvve-i gazabiyesi hareket etmekle beraber; kuvve-i şeheviyenin fesadı ve ifrat ve tefriti olan humud ve fücurdan musaffa olarak, o kuvvenin medar-ı istikameti olan iffette, kuvve-i şeheviyesi daima iffeti, a'zamî masumiyet derecesinde rehber ittihaz etmiştir. Ve hâkeza..."

"Bütün Sünen-i Seniyesinde, ahval-i fıtriyesinde ve ahkâm-ı şeriyesinde, hadd-i istikameti ihtiyar edip zulüm ve zulümat olan ifrat ve tefritten, israf ve tebzirden içtinab etmiştir."

"Hattâ tekellümünde ve ekl ü şürbünde, iktisadı rehber ve israftan katiyyen içtinab etmiştir."

"Bu hakikatın tafsilâtına dair binler cilt kitab telif edilmiştir. اَلْعَارِفُ تَكْفِيهِ   اْلاِشَارَةُ (Arif olana işaret kâfidir) sırrınca, bu denizden bu katre ile iktifa edip, kıssayı kısa keseriz.” (Lem'alar, s. 60-61)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet