Otomobil, otobüs gibi vasıtalarda secde ayeti okunduğunda, tilavet secdesi nasıl yapılır?

- Otobüs gibi taşıtlarda secde ayeti okuduğumuzda ima ile secde yapmamız yeterli midir?
- Yoksa inince secde edilecek bir yer bulup orada yapmak mı daha efdaldir?

Değerli kardeşimiz,

Abdullah b. Ömer (r.anhûmâ)dan: demiştir ki:

"Peygamber (asm) Fetih yılında (içinde) secde (âyeti olan bir sû­re) okudu. Bunun üzerine bütün ashab secdeye kapandı. Onlardan kimi (hayvana) binmiş, kimi de yere secde eder vaziyette idi. Binmiş halde olan elinin üzerine secde ediyordu."(Ebu Davud, Secde 6)

Rivayette bahsedilen olay Fetih senesindeki bir sefer esnasında vuku bulmuştur. Burada belirtilmemekle beraber, Taberânî'nin yine İbn Ömer'den yaptığı bir rivayette Hz. Peygamber (asm)'in okuduğu sûrenin Necm Sûresi olduğu beyan edilmektedir.

Yolculuk esnasında insanların kimi binekli kimi yaya olduğu için, Efen­dimiz (asm)'in okuduğu secde âyetini duyan herkes, olduğu halde secdeye kapan­mış yaya olanlar secdelerini yerde yaparlarken, hayvan sırtında olanlar da eğerleri veya elleri üzerine secde etmişlerdir.

Bu rivayet hayvan sırtında olanların elleri üzerine tilâvet secdesi yapmalarının caiz olduğunu gösterir. Buna göre bir özürden veya kalabalıktan dolayı uyluklar üzerine tilâvet secdesi yapmanın caiz olması gerekir. Hanefîlere göre izdiham halinde avucu yere koyup üzerine secde etmek caizdir. Özür olmazsa, mekruhtur.

İbnü'l-Hümam "Binek sırtında olanlar veya başkaları, secde âyeti okur da secdeye güç yetiremezlerse, ima etmeleri yeterlidir." der. (İbn Hümâm, Şerhu Fethi'l-Kadîr, 1/478)

Bu konuda Bedâî'de şöyle denilmektedir: "Yerde okunan bir secde­yi binek üzerinde yapmak caiz değildir. Binek üzerinde okunan bir secde âye­tinin secdesi ise, yerde yapılabilir. Hz. Ali (r.a.)'in hayvan üzerinde iken secde âyeti okuyup imâ ile secdeyi ifa ettiği rivayet edilmiştir."

Hanefîlerde olduğu gibi Şafiî ve Hanbelîlerde de imâ ile tilâvet secdesi yapmak caizdir. Bu sözün hadise muhalif olduğu söylenemez. Çünkü alnı el üzerine koymak da bir nevi îmâdır. Ancak biraz ziyâdelik vardır. 

Mâlikîler sefer mesafesinden kısa yolculuklarda tilâvet secdesinde imâ­yı caiz görmezler. Sefer mesafesindeki yolculuklarda ise, caiz kabul ederler.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet