Zulme sessiz kalmak suç mu?

- Kötülüğü, zulmu görüp de engel olmayınca biz de sorumlu mu oluruz?
- Bu konuda ayet ve hadisler ne diyor?

Değerli kardeşimiz,

Ebû Bekir es-Sıddîk (ra) şöyle dedi: Ey insanlar! Şüphesiz siz şu âyeti okuyorsunuz:

عن أَبي بَكْرٍ الصِّدِّيق ، رضي اللَّه عنه . قال : يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّكُمْ تقرءونَ هَذِهِ الآيةَ :

{ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا علَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ لا يَضُرُّكُمْ منْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ }  [المائدة : 105 ]

وإِني سَمِعت رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقُولُ :

« إِنَّ النَّاسَ إِذَا رَأَوْا الظَّالِمَ فَلَمْ يَأْخُذُوا عَلَى يَدَيْهِ أَوْشَكَ أَنْ يَعُمَّهُمُ اللَّه بِعِقَابٍ مِنْهُ »

“Ey inananlar! Siz kendinize bakın, doğru yolda iseniz sapıtan kimse size zarar veremez. Hepinizin dönüşü Allah’adır. İşlemekte olduklarınızı size haber verecektir.” (Mâide 5/105).

Oysa ben Resûlullah (asm)’i şöyle buyururken işittim:

“Şüphesiz ki insanlar zalimi görüp de onun zulmüne engel olmazlarsa, Allah’ın kendi katından göndereceği bir azabı hepsine umumileştirmesi yakındır.” [Ebû Dâvûd, Melâhim 17; Tirmizî, Fiten 8; Tefsîru sûre (5), 17]. 

Hz. Ebû Bekir (ra), insanların bu âyeti okuyup, gerçeği anlamadıklarından şikâyetçidir. Yani herkes kendince müstakil, ferdî bir hayat yaşasın, kimse kimseye karışmasın tarzında bir anlayışa sahip olduklarından yakınmaktadır. Oysa Müslüman olmanın, hak yolda bulunmanın gereklerinden biri de gücünün yettiği kadar ma’rûfu emir ve münkerden nehiy vazifesini yerine getirmektir. Bu konuyu daha önce yaptığımız izahlarla yeterince açıklığa kavuşturmuş bulunuyoruz.

Ayette kastedilen mana, her fert kendi vazifesini yapar, İslâm toplumu da geneli itibariyle iyi hâl üzere bulunur, hidayet üzere gider, böylece fert ve toplum olarak Müslümanlar doğru ve hak yolda olurlarsa, kâfirlerin, müşriklerin yabancı din ve milletlerin sapıklıkları onlara zarar vermez, tarzında anlaşılmalıdır. Yoksa "Ben kötülük yapmıyorum ya başkaları ne yaparsa yapsın!.." diyerek, içinde yaşadığı toplumdan kopuk bir hayat süren ve onların dertleriyle ilgilenmeyenler, bizzat kendileri doğru yolu bulamamış, mesuliyet hissine sahip olamamış sayılırlar. Neticede toplumun yönetimini şerlilerin ve sapıkların ellerine teslim ederler. Bundan doğacak zararı da herkes çeker.

Özetle;

- Kur’an ve Sünnet’i geneli içinde ve doğru olarak anlamak gerekir.

- Ferdin ve toplumun ıslahı birlikte düşünülmeli, toplum ferde, fert topluma feda edilmemelidir.

- Ferdî ihmallerden doğacak zarar, toplumu da etkiler. Aynı şekilde, sapıklığa düşmüş toplumlara gelen felaket, fertleri de kapsamı içine alır. Fertlerin iyiliği de ona engel olamaz. Çünkü iyiler zamanında, toplumun ıslahı için gerekeni yapmamışlardır. (bk. Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Erkam Yay., H. No: 199)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet