Altın borcunu dövize çevirmek caiz mi?

- Ben birisinde 20 cumhuriyet altını borç aldım. Borç isterken dedim ki her ay iki altın yapıp borcu bitiririm. Bu caiz mi?
- Bir de Borç devam ederken bu altın borcunu bugünkü döviz kuruna çevirip borcumu dövize çevirebilir miyim? Yani artık döviz borcum olmuş olsa caiz mi?

Değerli kardeşimiz,

Borç işlemlerinde verilen borç paranın, aynı cins para üzerinden aynı miktarda geri alınması esastır. Bu bağlamda altın olarak borç verilen paranın, daha sonra döviz veya altın olarak geri istenmesi caiz değildir.

Öte yandan, fakihlerin çoğunluğu, altına veya gümüşe endeksli olmayan kâğıt, madeni vb. itibari para borçlarının misliyle ödenmesi gerektiğini belirtmiş ve bu paraların değerindeki artma veya azalmayı dikkate almamıştır.(1)

Ancak Hanefî fakihlerinden İmam Ebû Yusuf’a, Malikî âlimlerinden Rahunî’ye ve Hanbelî mezhebinde aktarılan bir görüşe göre ise itibari paraların değerinde artma veya azalma meydana gelmesi durumunda, borcun sabit olduğu tarihteki kıymet esas alınarak ödeme yapılır.(2)

Ebu Yusuf’un bu içtihadı, Hanefî mezhebinde tercih edilen görüş hâline gelmiştir.

Borca konu olan itibari paralarda bir değer kaybı meydana gelmesi durumunda borcun sabit olduğu tarihteki değerin esas alınması hakkaniyete daha uygundur. Söz konusu değerin belirlenmesinde öncelikle tarafların karşılıklı rıza ile anlaşmaları tavsiye edilir. Bunun yanında yetkili kurumlarca açıklanan enflasyon oranları da dikkate alınabilir.

Bu doğrultuda alınan borcun aynısının veya değerinin ödenmesi kaydıyla borcun vadeye yayılarak ödenmesi üzere anlaşılan borç işlemi caizdir. Ayrıca her iki tarafın rızasıyla borçluya herhangi bir fazlalık yüklenmeksizin, alışveriş veya karzdan kaynaklanan zimmetteki borcun, o günkü kur üzerinden bir başka para cinsine değiştirilmesi caizdir.

Kaynaklar:

1) Serahsî, el- Mebsût, 14/30; Sahnûn, el-Müdevvene, 3/52, 4/152-153; Suyûtî, el-Hâvî, 1/116, 117; İbn Kudâme, el-Muğnî, 4/244.
2) İbn Nüceym, el-Bahr, 6/219; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muḥtâr, 4/533-534; Rahûnî, Hâşiye, 5/121; Merdâvî, el-İnsâf, 5/127.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet