Ağızda kalan yemek artığını yutmak namazı bozar mı?

- Mezheplere göre hüküm nedir?
- Maliki mezhebine göre ağızda kalan yemeği yemek namazı bozmaz mı?
- Namaz için geçerli olan bu durum, oruç için de geçerli mi?

Değerli kardeşimiz,

Namazda iken yeme içme veya ağızda kalan yemek artıklarını yutma ile alakalı olarak mezheplerin görüşünü şu şekilde özetlememiz mümkündür:

1. Hanefilere göre, namaza durduktan sonra ağza alınıp yenen şey, susam tanesi kadar da olsa namazı bozar. Fakat namaz öncesinde yediği bir şeyden dolayı dişleri arasında kalan kırıntı, en az nohut miktarı ise bunu yutmak namazı bozar; bundan küçük ise namazı bozmaz. Bu zikrettiklerimizden de anlaşıldığı üzere, asıl namazı bozan şey yutmaktır. Bunun yanında büyük küçük herhangi bir şeyi ağza alıp çiğnemek veya namaz öncesi ağzına bir şeker alıp şeker eridikçe yutmak da namazı bozar. (İbn Abidin, 1/623)

2. Malikîler bilerek ve yanılarak yeme ve içmeyi birbirinden ayırmışlar, namazda iken bilerek yiyip içen kimsenin namazı bozulacağını, yanılarak yiyip içen kimsenin ise namazının bozulmayacağını, ancak bu durumda sehiv secdesi yapması gerektiğini ifade etmişlerdir. (el-Mevsuatü'l-Fıkhiyye, Mubtılâtü's-Salât, 27/124)

3. Şafiilere göre ise -mükreh de olsa nadiren karşılaşılan bir durum olduğundan dolayı- namaz esnasında bir şey yemek içmek namazı bozar. Ancak namazda olduğunu unutan, yeni Müslüman olduğu veya alimlerden uzak ve ıssız yerlerde yaşadığından dolayı namazda bir şey yeme içmenin haram olduğunu bilmeyen kimsenin namaz esnasında bir şey yemesi ve içmesi namazını bozmaz.

Dişlerin arasında kalıp da dişlerden ayırıp atması mümkün olmayan kırıntılar -oruçta olduğu gibi- yutulursa namaz bozulmuş olmaz. Ağzında şeker vb. gıda maddeleri olan bir kimse, bunun namazı bozacağını bile bile veya bilgi edinmede zafiyet gösterdiği için bununla alakalı bilgi sahibi olmaksızın ağzında eriyen şekeri yutsa namazı bozulmuş olur. (el-Mevsuatü'l-Fıkhiyye, Mubtılâtü's-Salât, 27/125)

4. Hanbelîler ise namazda yeme içme ile alakalı olarak farz namaz ile nafile namazların arasını ayırmışlardır. Farz namaz, ister az olsun ister çok olsun, bilerek yeme ve içme ile bozulur. Çünkü bu, namaza aykırı bir durumdur. Nafile namazlarda ise, namazın rükunları arasındaki peş peşeliği kesecek şekilde olmadıkça, bir şeyler yemek namazı bozmaz. Fakat Hanbelî alimlerinden Buhutî ise bu görüşün Hanbelîler içerisindeki bir görüş olduğunu, nafilelerin de farzlar gibi olduğunu dolayısıyla farz namazı bozan şeylerin nafileleri de bozacağını ifade etmiştir.

Ancak, yanılarak veya bilmeden yeme ve içme durumunda ise, ister farz olsun isterse de nafile olsun, namazın bozulmayacağını ifade etmişlerdir .

Yemek yedikten sonra ağızda kalan kırıntıların çiğnemeksizin yutulması veya dişler arasındaki kırıntıların tükürükle beraber yutulması yemek yeme anlamına gelmeyeceği için namaz bozulmaz. Fakat, tükürüğe karışarak yutulanlar hariç belirli bir kütlesi olan ve namaz kılan kimsenin kendi eylemi sonucu yutmuş olduğu artıklar ise, bundan sakınmak zor olmadığından dolayı, namaz bozulur (el-Mevsuatü'l-Fıkhiyye, Mubtılâtü's-Salât, 27/125)

Oruç konusuna gelince:

Oruçlu bir kimsenin sahurda dişleri arasında kalıp da çıkarıp atma imkanı bulunmayan ve tükürükle birlikte yutulan az miktardaki bir şey, kendisinden kaçınmak mümkün olmadığından dolayı, ittifakla orucu bozmaz.

Ancak çıkarıp atma imkanı olan artıkları yutması ise Şafiî ve Hanbelîlere ve Malikîlerden bir görüşe göre orucu bozar, diğer bir görüşe göre bozmaz. (İbn Cüzey Kavânîn, 80; İbn Kudâme, Muğnî, 3/126; Nevevî, Mecmu', 6/325)

Hanefilere göre ise ağızda / diş arasında kalan ve nohut tanesinden küçük olan kırıntıyı yutmak, orucu bozmaz. Ancak dişlerin arasında kalan kırıntı, nohut tanesi kadar ise bu durumda -boğazdan aşağı inmesi durumunda- oruç bozulur. Bu şekilde bozulan oruç için kaza gerekir, kefaret gerekmez. (Merginânî, Hidâye, 1/121)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet