Namaz için abdest alınması emredildiği halde, neden her namaz için abdest almayız?

- Ayette, namaza kalktığınızda abdest alın diye emredilmektedir. Ama biz bir abdest bozulmadığı sürece birden çok namaz kılabiliyoruz. Bu durum ayete aykırı olmaz mı?
- Her namaz vakti için abdest almak gerekmez mi?

Değerli kardeşimiz,

Kur'an-ı Kerîm’de abdestle ilgili hükmü açıklayan,

“Ey inananlar! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başlarınızı meshedin ve topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın.” (Mâide 5/6)

mealindeki ayet, Medine döneminde nazil olmuştur.

Namazın ise Mekke döneminde Mirac gecesi farz kılındığı, Hz. Cebrail’in Hz. Peygamber Efendimize (asm) namaz ve abdesti öğreterek, birlikte abdest alıp namaz kıldıkları ve söz konusu ayetin nüzulünden önce asla abdestsiz namaz kılınmadığı, siyer âlimlerinin üzerinde ittifak ettikleri bir husustur.

Abdestin ilgili ayetle farz kılındığı, daha önceleri ise namaz için abdest almanın mendub olduğu yolundaki münferit görüşler bir yana, bütün Müslüman alimler abdestin Cebrail’in öğretmesiyle Mekke’de namazla birlikte farz kılındığını, zikredilen ayetin de mevcut bir hükmün ehemmiyetine binaen teyit ve takriri mahiyetinde olduğunu kabul ederler. Böylece abdest, üzerinde ihtilâf söz konusu olamayacak kesin ve müstakil bir nassa dayandırılmış olup, namaza bağlı tali bir hüküm mülahazasıyla zamanla önemsenmeyerek ihmal edilmesi ihtimali ortadan kaldırılmıştır.

Bunun yanında, ilgili ayet nazil oluncaya kadar Resülullah’ın abdest almadan hiçbir iş yapmadığı ve hatta konuşmadığı rivayet edilmektedir. (bk. Elmalılı, Hak Dini Kur’an Dili, II, 1583)

Ayet, abdestin her amel için değil, namaz için farz kılındığını açıklamakla aynı zamanda Resûlullah Efendimiz (asm) için de bir ruhsat getirmiş olmaktadır. Nitekim daha sonraları, abdestin yalnız namaz vb. ibadetler için gerekli olduğu çeşitli münasebetlerle Hz. Peygamber tarafından dile getirilmiştir.

Her namaz için abdest alma konusuna gelince:

Abdest bozulmadığı sürece, onunla istenildiği kadar namaz kılınabilir; bu konuda bir sınırlama yoktur.

Gerçi Hz. Peygamber (asm) ve Hulefâ-yi Raşidîn (ra)’in genellikle her namaz için ayrı abdest aldıkları bilinmektedir. Ancak, Mekke’nin fethi gününde Hz. Peygamber (asm) aynı abdestle birden fazla vaktin namazını kılmış ve Hz. Ömer’in, daha önce böyle yapmadığını söyleyerek durumu sorması üzerine, bunu bilerek yaptığını belirtmiştir. (Müslim, Tahâret 86; Ebû Dâvud, Tahâret 66)

Yine sahabeden birçoklarının aynı abdestle birkaç vaktin namazını kıldıkları sahih hadislerle rivayet edilmektedir. (bk. Buhari, Vudû 54; Ebû Dâvud, Taharet 66; Tirmizî, Tahâret 44; Nesâî, Tahâret 101)

Gerek bu rivayetler, gerekse abdestle ilgili ayetin devamında teyemmümden bahsedilirken, “hades” yani abdesti bozan bir durumun açıkça ifade edilmesi gibi delillere dayanan dört Sünnî mezhep alimleri, ayette geçen “namaza kalktığınızda” ifadesini, “abdestsiz olduğunuz halde namaza kalktığınızda” şeklinde yorumlayarak, her namaz için ayrı abdest almanın farz değil, sünnet olduğunu kabul etmişlerdir.

Bazı oryantalistlerin iddia ettikleri gibi (bk. İA, I, 25), hiçbir İslâm alimi bu ayeti tefsir ederken, kendi anlayışını desteklemek gayretiyle Kur'an metni arasına ilâveler yapmış değildir. Müfessirlerin ayetleri yorumlarken mananın anlaşılması için birçok yerde böyle takdiri ifadeler kullanmaları tabiidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet