Kitabi kime denir, Ehl-i kitap kimlerdir?

- Mecusiler ve Sabiler de Ehl-i kitap mıdır?

Değerli kardeşimiz,

Kitabi, kitaba bağlı, kitapta yazılı olan, kitaba nisbet edilen, kitabla ilgili olan şey, Semâvî kitaplardan birine tabi olan kimse gibi anlamlar gelir. Kitap mutlak olarak zikredildiği zaman, Allah tarafından indirilen kitap ve Kur'ân'ın ismi kasdedilir. Ehl-i kitap Allah tarafından indirilen kitaba inananlardır.

Bazı âlimler -aşağıdaki ayette Ehl-i kitapla zikredilmelerinden ötürü- bunların da asıl dayanakları semavî kitaplar olduğunu söylemişlerdir.

“Şu bir gerçektir ki; iman edenler, Yahudi olanlar, Sâbiîler, Hristiyanlar, Mecûsîler ve Allah’a ortak koşanlar arasında, kıyâmet gününde Allah hükmünü verecektir. Çünkü Allah, her şeye hakkıyla şâhittir.” (Hac, 22/17).

Meşhur olan görüşe göre, Mecusiler biri hayır (Yezdan) diğeri şer ilahı (Ehreman / Ehrümün) olmak üzere iki ilaha inanan bir topluluktur. Müşriklerden farkları, onların taştan yapılan somut heykellere, putlara tapmayı kabul etmemeleridir. Bir de Zerdüşt, “Zendavesta” adında bir kitap yazıp hayatlarını bu kitaba göre tanzim etmelerini sağlamış ve onları putlara tapmaktan menetmiştir. İşte bu iki noktadan dolayı Ehl-i kitaba benzer tarafları olduğu için ayette yer almışlardır.

Nitekim Hz. Peygamber (asm) şöyle buyurmuştur:

“Mecusilere ehl-i kitap muamelesi yapın, onlardan cizye almakla yetinin, müşrikler gibi dine girmeye zorlamayın.” (bk. İbn Aşur, İlgili ayetin tefsiri)

Bazı alimlere göre, Mecusiler, Yahudi ve Hristiyanlık dininden bazı şeyler almış olduğundan Ehl-i kitap kategorisinde zikredilmiştir. (bk. Ebu Suud efendi, ilgili ayetin tefsiri).

Sabiiler de Ehl-i kitaptan sapmış bir topluluk olarak değerlendirilmiştir. Alimler, Mecusiler konusunda olduğu gibi, Sabiiler konusunda da farklı görüşler serd etmişlerdir.

Ebu’l-Aliye, Rabî b. Enes, Dahhak gibi bir kısım âlimlere göre, Sabiiler Ehl-i kitaptan bir topluluk olup Zebur kitabını okurlardı. Bu sebepledir ki, Ebu Hanife ve İshak b. Rahuye onları Ehl-i kitap gibi kabul edip, kestiklerinin yenmesinin ve kızlarıyla evlenmenin caiz olduğunu söylemişlerdir. (İbn Kesir, Bakara, 2/62. ayetin tefsiri; Elmalılı, Maide769, Hac/17. ayetlerinin tefsiri).

İlave bilgi için tıklayınız:

- SABİÎLER.

- MECUSÎLİK.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet