Meczub ibadetten sorumlu mudur; kendi isteğine göre mi ibadet eder?

Değerli kardeşimiz,

Cezbe aklı baştan alan bir hâl olduğundan, meczuplar ömür boyu kendi­lerinden tamamen veya kısmen geçmiş bir durumda yaşarlar. Günlük işlerini yö­netip düzenleyemedikleri gibi, dinî emir ve yasaklara zahiren tam olarak riayet et­mezler. Dinî yükümlülüğe temel oluştu­ran aklî dengeye tam anlamıyla sahip ol­madıklarından, dinin emir ve yasaklanyla da yükümlü sayılmayan meczuplara me'hûz (kendinden alınmış), meslûb (akıldan soyulmuş), ma'tûh (bunak), mağlüb (ye­nilmiş), vâlih (çılgın), behlûl (sâf), dîvâne ve mecnûn gibi unvanlar da verilir.

İbn Haldun, meczupların bir bakıma delilere benzedikleri halde, velayet makamında bulunduklarını ve sıddîkların hal­lerine sahip olduklarını belirttikten sonra, fıkıh âlimlerinin onların veliliğini kabul et­mediğini, ancak bunun yanlış bir hüküm olduğunu, zira ibadetin veliliğin mutlak şartı olmadığını, Allah'ın veliliği dilediğine lütfettiğini söyler. Ona göre meczuplar şeri hükümlere tam anlamıyla uygun ol­masa da ibadet ederler. Doğuştan saftır­lar, kendilerine göre iyi işlerin yapılması­nı teşvik eder, kötü işleri engeller, hiçbir kayıt altında bulunmadıklarından bazan gaybdan haber verirler.

Hücvîrî, mec­zupların kulluk görevlerini yerine getir­mekten azat edildiklerini ileri sürer. Takıyyüddin İbn Teymiyye de güçlü bir sevgi ve zikir sebebiyle içine aşk ateşi düştüğü için aklı başından giden kişinin söz ve hallerinde mazur ol­duğunu, bu durumda iken söylediği sözler ve davranışları sebebiyle kınanamayacağını, Allah'ın meczuplara akıl ve hâl verdi­ğini, sonra akıllarını başlarından alıp on­ları cezbe halinde bıraktığını, dinin emir ve yasaklarına uymaktan da muaf tuttu­ğunu söyler.

(bk. Diyanet İslam Absiklopedisi, Meczup Md.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet