Kusursuz (ayıpsız) malın önceden belirlenmiş süresi içerisinde iadesi caiz midir?

- Dinimize göre ayıplı kusurlu maldan cayma hakkımız var. Ancak günümüzde ayıp ve kusur yoksa da cayma hakkı veriliyor. Bu durum caiz mi, kul hakkı olur mu?
- Bilindiği üzere mesafeli (internet, tv, telefon üzerinden yapılan) alışverişlerde kanunlarımız (*) alınan malın kusuru olmasa dahi HİÇBİR GEREKÇE GÖSTERMEKSİZİN 14 gün içerisinde sözleşmeden cayma ve ürün bedelini talep etme hakkı tanımaktadır.
- Herhangi bir kusur olmaksızın 14 güne kadar yapılan ve satıcı tarafından da hiçbir kesinti yapılmaksızın ödenen paranın iadesini gerektiren bu durum dinimizce caiz midir?
- Herhangi bir kul hakkı ihlali söz konusu olabilir mi?
- Dinimizin öngördüğü bir cayma şekli var mıdır?
(*) Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Madde 48/4 Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.

Değerli kardeşimiz,

Taraflardan biri veya her ikisi belli süre içinde akdi bozabilme yetkisine sahip olmayı şart koşabilirler. Buna “hıyaru’ş-şart” yani şart muhayyerliği denilir. Ancak bu durum alım satım akdi gibi, karşılıklı rıza ile feshi mümkün olan lazım / bağlayıcı akitlerde söz konusu olabilir.

Alım satımdan vazgeçmek için şart koşulabilecek süreyi, İmam Ebu Hanife, Hz. Peygamberin (asm) bir hadisinde muhayyerlik süresi üç gün olarak zikredildiği için (bk. İbn Mâce, Ticaret, 42) en çok üç gün olarak kabul etmektedir. İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed ise tarafların bu süreyi serbestçe belirleyebileceklerini, bu sürenin belirli olmak kaydıyla sınırlı olmadığını ifade etmişlerdir. (bk. Merğînânî, el-Hidâye, 5/35)

"Mecelle"de insanlar arasındaki muameleler için ikinci görüş daha uygun bulunarak şöylece düzenlenmiştir:

“Satıcı veya müşteri yahut her ikisi birden, belirli süre içerisinde satışı feshetmek yahut yürürlük kazandırmak konusunda muhayyer olmak üzere satım akdinde şart kılmak caizdir.” (Mecelle, md. 300)

Buna göre, kusursuz (ayıpsız) malın önceden belirlenmiş süresi içerisinde iadesi caizdir, kul hakkı olmaz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet