Kadın, neden çocuğunu emzirmek zorunda değil?

- Hanefi hukukçularına göre, bir anne çocuğunu emzirmeye dinen mecburdur, ancak hukuken mecbur değildir.
- Hanefiler dışındaki diğer mezhep hukukçularına göre ise, bir anne hem dinen hem hukuken çocuğunu emzirmek zorundadır.
- Buradaki "dinen ve hukuken" ifadesi ne demektir ikisi de aynı şey değil mi?

Değerli kardeşimiz,

- “Dinen” demek, dinin kuralları bakımından yapılan işlerin özellikle ahirette karşılığının olduğu ve sorumluluğun bulunduğunu ifade eden bir kavramdır. 

- “Hukuken” mefhumu ise, yapılan işlerin dünyadaki karşılığını ve sorumluluğunu gösterir. 

Bu konu daha çok “Kazaen” ve “diyaneten” ifadeleriyle anlatılır. Birinci kelime, kadı efendinin mahkemede vereceği hükme işaret ederken, ikinci kelime ise, resmi mahkemede cezai bir müeyyideye tabi tutulmadığı hâlde, ahirette sorumluluğu olan konuları anlatmaya yöneliktir.

Konunun muhtevasına gelince;

Sorudaki yanlış bilgilerin doğrusu şöyledir:

- Maliki mezhebine göre, anne kazaen de çocuğunu emzirmeye mecburdur. Resmi mahkemeler onu buna zorlarlar.

Âlimlerin cumhuruna yani büyük çoğunluğuna göre kazaen emzirmesi farz değil, menduptur. (bk. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami,10/7274).

- Ancak “Diyaneten” bir annenin çocuğunu emzirmesinin farz olduğunda âlimlerin ittifakı vardır. Yani emzirmediği takdirde günahkar olur. Allah katında hesabını verecektir.

- “Kazaen” bir annenin çocuğunu emzirmesinin farz olduğunda âlimler arasında farklı görüşler vardır. Yani resmi mahkeme hâkiminin, bir anneyi çocuğunu emzirmeye icbar edip etmeyeceği konusunda âlimlerin farklı görüşleri söz konusudur.

Göz ardı edilmemesi gereken önemli bir husus şudur ki:

Muhtaç olan çocuğu emzirmek âlimlerin ittifakıyla farzdır. Bunun anneye mi veya babaya mı farz olduğu konusunda âlimler arasında ihtilaf vardır.

Şafii ve Hanbelilere göre, süt emzirme işi anneye değil, babaya farzdır, baba bir süt anne bulmalıdır. Babanın anneyi zorlama hakkı da yoktur. Bu görüş aynı zamanda cumhur-u ulemaya aittir. Ancak Malikilere göre, annenin ikamet ettiği yörenin örfüne göre bazen farz olur bazen de farz olmaz. Hanefilere göre, süt emzirmek anneye kazaen değil, diyaneten farzdır. (bk. el-Mevsuatu’l-Fıkhıyetu’l-Küveytiye, 22/239-240)

Özetle söylemek gerekirse; âlimlerimiz sütanneye verme gibi başka seçenek bulamadığı takdirde, annenin çocuğunu emzirmesinin bir görev olduğu, annenin hastalığı, çocuğun annesinin memesini almaması gibi durumlarda sütanne tutulması gerektiği, sütannenin ücretinin babaya ait olduğu hususunda hemfikirdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet