İmam Malik, Hz. Ali'yi neden Hulefai Raşiacdin'den saymamıştır?

- Malik bin Enes, neden Hz. Ali yi Hulefa-i Raşidin'den (4 Reşit Halife) saymamıştır?

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda, kaynaklarda fazla bilgiye rastlayamadık. Ancak Kadı İyaz konuyla ilgili şu açıklamayı yapar:

İmam Malik, Hz. Ebu Bekir, Ömer ve Osman’ı diğer sahabilerden üstün kabul ederdi.

Bu konudaki dayanağı, Resûlullah’ın hastalığı sırasında Hz. Ebu Bekir’i namaz kıldırmakla görevlendirmesi, onun kendisinden sonra Hz. Ömer’i halife tayin etmesi, Ömer’in de halifelik için tavsiye ettiği altı kişi arasında Hz. Osman’ın bulunması ve onun diğerlerine tercih edilmesidir.

İmam Malik’in Hz. Ali’yi bunlara dahil etmemesi onun bizzat hilafete talip olması ve diğerleri gibi seçilmemesinden dolayıdır. (bk. Kadı İyaz, Tertibü’l-medarik, 1/175)

İslâm tarihinde Hz. Peygamber Efendimiz (asm)'in vefatından sonra Hz. Ebu Bekir’e biat edilmesiyle başlayan, daha sonra Hz. Ömer ve Osman’ın hilafetleriyle sürüp Hz. Ali ile sona eren döneme Hulefâ-yi Raşidîn devri denilir.

Bir hadiste Peygamberimiz (asm) kendisinden sonra yaşayacaklara hitaben,

“Herhangi bir ihtilâfla karşılaştığınızda size düşen görev, benim sünnetime ve hulefâ-yi râşidînin sünnetine uymaktır.” demiştir. (Müsned, IV, 126, 127; Dârimî, Muḳaddime, 16; İbn Mâce, Muḳaddime, 6; Ebû Dâvûd, Sünnet, 5; Tirmizî, İlim, 16)

Bu hadiste geçen “Hulefâ-yi Râşidîn” tabirinden, ilk dört halifenin kastedildiğini kabul edenlerin yanında diğer Müslüman imamların da bu gruba girdiğini ileri sürenler olmuş ve bunlardan bazıları Emevî Halifesi Ömer b. Abdülazîz’e “beşinci râşid halife” demiştir. (Ebû Dâvûd, Sünnet, 7; Beyhakī, I, 448; Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, V, 130-131)

Öte yandan yine Peygamber Efendimiz (asm), gerçek anlamda hilâfetin (hilâfetü’n-nübüvve) otuz yıl süreceği ve daha sonra saltanata dönüşeceğini haber vermiştir. (Müsned, IV, 273; V, 50, 220-221; Ebû Dâvûd, Sünnet, 8; Tirmizî, Fiten, 48)

Bu hadisten hareketle bazı alimler, Hz. Hasan’ı, babası Hz. Ali’nin ölümünden (40/661) hilafeti Hz. Muaviye’ye bıraktığı güne kadar (25 Rebîülevvel 41/29 Temmuz 661) geçen süre için Hulefa-yi Râşidîn’in beşincisi saymışlardır. (Şevkânî, Derrü’s-sehabe, s. 606)

İlk iki halife Hz. Ebu Bekir ile Ömer birlikte zikredildiğinde “şeyhayn” tabiri kullanılmaktadır.

Ehl-i sünnet’e göre ashap içinde en faziletli kimseler hilafete geçiş sırasına göre Hulefâ-yi Râşidîn olarak ifade edilen ilk dört halifedir: Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet