İkindinin farzından sonra nafile kılınmıyor ise, Peygamberimiz neden kılmıştır?

- Hz. Aişe annemiz, Peygamber (sav) Efendimizin, bir meşguliyet dolayısıyla kılamadığı öğle namazının son sünnetini ikindi namazından sonra kıldığını söylemektedir. (Hz.Aişe'nin hadis tenkitçiliği, Mehmet S. Hatipoğlu, sy.69 makalesinde gördüm)

- İkindinin farzından sonra nafile kılınmıyor, diye biliyoruz açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Evet, Hz. Peygamber (asm)'in vaktinde kılamadığı öğle namazının son iki rekat (bazı rivayetlerde ikindinin ilk) sünnetini, ikindi namazından sonra kıldığına dair hadis rivayetleri vardır. (bk.Buhari, Mevakit, 33; Müslim, Musafirin, 296-301;  Ebu Davud, Salat, 298;  Tirmizi, Hac, 42;   Nesaî, Mevakit, 26)

Ayrıca, Hz. Peygamber (asm), Fecirden (sabaha namazından) sonra, güneş doğuncaya kadar, bir de ikindiden sonra güneş batıncaya kadar namaz kılınmasını yasaklamıştır. (Buhari, Mevakit, 31; Müslim, Musafirin, 288; Ebu Davud, Tetavvu, 10; Nesaî, Mevakit, 11, 25; İbn Mace, İkamet, 147)

İslam alimleri bu farklı hadis rivayetlerine dayanarak, farklı içtihatlarda bulunmuşlar:

İmam Şafii, İmam Ahmed b. Hanbel gibi bazı alimlere göre, İkindinin farzından sonra sebepsiz nafile kılınmaz, fakat (abdest sünneti gibi) sebepleri olan nafileler ve kazaya kalmış (farz veya nafile) namazları kılmakta bir sakınca yoktur. İmam Malik, Sufyan Sevri gibi alimlere göre ise, ikindiden sonra hiç bir namaz kılınmaz.(bk. Tirmizi, Hac, 42)

Bazı alimlere göre, Hz. Peygamberin ikindi namazından sonra nafile namazı kaza etmesi, ona özeldir, başkaları böyle bir şey yapamaz. (bk. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 2/64-65)

Nitekim Tahâvi'nin Ümmü Seleme'den rivayet ettiği hadisin sonunda şu ilâve bulunmaktadır "Ben, Ya Resûlellah, bu iki rekatlık namazı (geçirdiğimiz zaman) biz de kaza edebilir miyiz?" diye sordum da: "Hayır" diye cevab verdi.(bk. Tahâvî, Şerhu Me'âni'l-âsâr, 1/306)

Ayrıca, ikindi namazından sonra nafile namazı kaza ettiğine dair hadis rivayetleri arasında farklılık olduğunu belirten İbn Hacer, bu rivayetlerin zayıf olabileceğine işaret etmiştir. (bk. a.y)

Aslında -yukarıda görüldüğü üzere- Hz. Peygamber (asm)'in insanlar için ikindinin farzından sonra namaz kılmalarını -sözlü olarak- yasaklaması, buna mukabil kendisinin aynı vakitte -fiili olarak- namaz kılması gösteriyor ki, onun fiili, ona özel bir durumdur. Sözlü yasaklaması ise bütün insanlar için geçerlidir.

İslam alimleri, bu farklı hadis rivayetlerini farklı yorumlamışlar:

Hanefi alimlerine göre, şu üç vakitte (Güneş doğarken, tepede iken ve batarken), herhangi bir namazı kılmak tahrimen mekruhtur. (bk. V Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslamî, 1/521) Şu iki vakitte (sabah namazından ve ikindi namazından sonra) ise Nafile namaz kılmak mekruhtur. Ancak bu vakitlerde farz namazları kaza edilebilir, cenaze namazı kılınabilir ve tilavet secdesi yapılabilir.(bk. Zuhayli, 1/522-23)

Şafii mezhebine göre ise, söz konusu üç vakitte namaz kılmak tahrimen, o iki vakitte ise tenzihen mekruhtur.(bk. Zuhayli, 1/524)

Şafiilere göre, belli bir sebebe dayalı olan namazlar söz konusu vakitlerde kılınabilir. Buna göre, farz veya sünnetlerin kazası yapılabilir. Abdest sünneti, tahiyetu’l-mescid namazı, güneş tutulma (küsuf) namazı, cenaze namazı kılınabilir, tilavet secdesi, şükür secdesi yapılabilir. (Zuhayli, a.y)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet