Dört rekatlı bir namazda, imamın beşinci rekata kalkması halinde cemaat nasıl hareket etmelidir?

Dört rekatlık bir namaz sehven beş rekat kılınırsa;
1. Namazı kıldıran imam ne yapmalıdır?
2. İmama uyup imamla beraber beş rekat kılan cemaat ne yapmalıdır?
3. Dördüncü rekatta imama uymayıp beşinci rekata imamla beraber kalkmayarak oturup kendi başına selam verilir mi veya diğerlerine bekleyip hep beraber mi selam verilmeli?
4. Bu durumda farz, sünnet veya vakitlere göre hüküm değişir mi?

Değerli kardeşimiz,

Beşinci Rekate Kalkan:

Dört rekatli namazın sonunda teşehhüd miktarı oturduktan son­ra yanılır da beşinci rekate kalkacak olursa, bu durumda henüz sec­de yapmadan hatırlıyarak oturup selâm verirse, namazı tamamdır, ancak Yanılma Secdesi yapması gerekir. Ama beşinci rekati secdey­le bağladıktan sonra hatırlarsa, artık dönüp oturmaz, belki bir rekat daha ilâve ederek altı rekat kılar, oturup selâm verdikten sonra Yanılma Secdesi yapar. Bazısına göre, Yanılma Secdesi yapması ge­rekmez. Ama istihsanen Secde yapması ekser tarafından ka­bul edilmiştir. Fetva buna göredir. Muhtar olan görüş de bu­dur. İlâve edilen iki rekat nafile yerine geçer. Sahih olan budur, Cevhere-i Neyyire'de de bu husus belirtilmiştir.

İkindi farzında teşehhüdden sonra yanılıp beşinci rekate kalksa, onu secdeye bağlıyacak olursa, bazısına göre altıncı rekatı ilâ­ve etmez; çünkü ikindi farzından sonra meşru bir nafile namaz yok­tur. Fukahanın ileri gelenlerine göre, böyle de olsa, yine altıncı rekati ilâve eder. Çünkü bu ihtivari bir ilave değildir. Bu bakımdan mekruh sayılmamıştır.

Namazın Sonunda Teşehhüd Miktarı Oturmadan Kalkmak:

Namazın sonunda teşehhüd miktarı oturmadan beşinci rekate kalkılır, henüz secde ile bağlanmadan hatırlanırsa, oturulur, teşeh­hüd yerine getirildikten sonra selâm verilir ve Yanılma Secdesi ya­pılır. Beşinci rekati secdeyle bağlıyacak olursa, bu durumda fukahadan bir kısmına göre, altıncı bir rekat daha ilâve eder ve bu na­file yerine geçer. Bozulan farzı yeniden kılması gerekir, ikindi farzındaki durum da böyledir. Çünkü ikindiden önce meşru' nafile var­dır. Farzın bozulup nafileye çevrilmesinde bir beis yoktur. Sabah far­zı böyle değildir. Üçüncü rekate kalkar ve onu secdeyle bağlarsa, namaz bozulmuş ve kılınan üç rekat de nafile kılmak meşru' sayıl­mamıştır.

Bu, İmam Ebû Hanîfe ile İmam Ebû Yusuf'un görüşüdür. Altıncı rekati ilâve etse de olur, etmese de olur. Bozulan namaz nafileye dönüşür.

İki rekat nafile namaz kılarken yanılır da namazın sonunda Yanılma Secdesi yaptıktan sonra selâm vermeden kalkıp iki rekat daha kılacak olursa, sahihtir; ne var ki bu durumda Yanılma Secdesini iade eder. Muhtar olan görüş de budur. Yolcu olanın da durumu böyledir :

İki rekat kıldıktan sonra Yanılma Secdesi gerektiği için yapar ve sonra selâm vermeden ikaamete (eyleşik olmaya) niyet ederse, o takdirde kalkıp iki rekat daha kılar ve Yanılma Secdesini iade ede­rek namazını tamamlar.

Son oturuştan sonra imam yanılarak farzdan fazla bir rekatı namaz kılmak üzere beşinci veya üçüncü rekata kalkarsa cemaat kalkmaz. Eğer imam cemaatin uyarması sonucu geri dönüp oturursa namaz sahih olup sehiv secdesi yapmak gerekir. Eğer imam fazla rekatın secdesini yapmışsa cemaat imama uymayıp imam secdeye varmadan kendi başına selam verir. Eğer imam son oturuştan önce ayağa kalkarsa ve bu rekatın secdesini de yaparsa hem imamın hem de cemaatin namazı batıl olur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet