Demir, bakır, gümüş, tunç takıları takmakla ilgili hükümler nelerdir?

- Demir, bakır, kurşun ve tunç gibi madenlerden yapılan yüzükler hem erkeklere hem de kadınlara mekruhtur (el-Mevsılî, a.g.e., IV / 224).
- Bu hadise göre yalnızca demir, bakır, kurşun ve tunç gibi madenlerden yapılan yüzükleri takmak mı mekruhtur, yoksa o maddelerden üretilen kolye ,bileklik gibi takıları takmakta dahil midir?

Değerli kardeşimiz,

Demir, bakır, kurşun, tunç gibi madenlerden yapılan yüzüğü takmak mekruhtur. Bu konudaki hüküm bilezik, kolye, bileklik, küpe için de geçerlidir. Erkeklerin yüzük dışında diğer takıları kullanması caiz değildir. 

Sorunuzla ilgili fıkıh kitaplarında geçen bilgiler şöyledir:

1. Hz. Peygamber (asm), erkeklerin altından yapılmış zinet eşyası kullanmaları ile altın yüzük takmalarını yasaklamıştır. Konuyla ilgili olarak Bera b. Azib (r.a.) hazretleri "Peygamberimiz (s.a.v.)’in kendisinin altın yüzük kullanmasını yasakladığını” (Buhari, Merza, 4) bildirmiştir.

Nişan için dahi olsa; altın yüzük takınmak erkeklere haramdır. Hz. Ali'nin yaptığı rivayete göre, Peygamberimiz (asm) "altın yüzük takınmaktan ve rüku ile secde de Kur'an-ı Kerim okumaktan nehyetti.” (Tirmizi, Salat, 83).

Diğer hadislerinde de Hz. Peygamber (asm), tabii (doğal) ipekten yapılmış elbiseleri giymelerini ve altından yapılmış zinet eşyası ile yüzük kullanmalarını erkeklere yasaklamıştır (Buhari, libas, 30).

Hz. Büreyde (r.a.)’ın anlattığına göre, Resülullah (asm)'ın yanına, parmağında demir yüzük bulunan bir adam uğramıştı. (Yüzüğü görünce),

"Niye bazılarınızın üzerinde ateş ehlinin süsünü görüyorum!" buyurdu. Adam derhal onu çıkarıp attı. Sonra parmağında sarı renkli (pirinç) yüzük taşıyor olduğu halde geldi. Bu defa da, "Niye sende putların kokusunu hissediyorum?" dedi. Daha sonra o kişi altın yüzük takmış olarak geldi. Bu defa da, "Sende niye cennet ehlinin süsünü görüyorum?" dedi. Bunun üzerine o şahıs "Öyleyse yüzüğüm neden olsun?" diye sordu. "Gümüşten olsun, ancak ağırlığı bir miskale ulaşmasın." buyurdu (Tirmizi, Libas 43; Ebu Davud, Hatem 4).

Yukarıda zikredilen hadis-i şerifte görüldüğü üzere Hz. Peygamber (asm) demir yüzük kullanan kişiye "Niye bazılarınızın üzerinde ateş ehlinin süsünü görüyorum." buyurmak suretiyle açık bir şekilde gerekçesini söylemiştir. Bununla birlikte helal ve haram hükmü verme konusu herşeyi yaratan, yöneten Allah (c.c.)'ın yetkisindedir. Biz yaratılmışların /kulların bunu sorgulama hakkı olamaz. Aklın alanına girmeyen, illetleri anlaşılamayan, kendileriyle neyin amaçlandığı gizli kalmış hükümler taabbudi hükümler olarak nitelendirilmektedir. Allah Teala hikmet sahibidir.

Yüce Allah’ın ve Hz. Peygamber (asm)'in emir ve yasaklarında, bizim bilebildiklerimizin yanı sıra bilemediğimiz pek çok sebep ve hikmet mevcuttur. Biz, Yüce Allah’ın ve her daim vahyin kontrolünde olan Hz. Peygamber (asm)'in emir ve yasaklarını sebep ve hikmetlerinden dolayı değil, yalnızca O’nun emri ya da yasağı olduğu için yerine getiririz. Bu şekilde söz konusu hükümle murad edilen dünyevi ve uhrevi, bildiğimiz ve bilemediğimiz maslahatlar da (faydalar) böylece gerçekleşmiş olur.

2. Erkekler için gümüş yüzük takmak caizdir. Ancak yukarıda zikredilen hadise göre erkeğin takması caiz olan gümüş yüzük en fazla bir miskal yani 4,009 gr. olmalıdır. Ancak bu kayıt bağlayıcı değildir. Zira  İslam alimleri, bu hadis-i şerifte ifade edilen "bir miskal (4,009 gr)’dan fazla olmaması kaydını", terki evlaya hamletmişler, bunu bir yasaklama olarak anlamamışlar; bir miskalden daha ağır olan yüzüğü kullanmanın helal olduğunu, ancak tenzihen mekruh olacağını söylemişlerdir.

Bu hadisi israfla izah etmişlerdir. Şöyle ki; erkeğin gerek kendisinin gerekse ailesinin geçimini temin etmekle yükümlü olduğunu, bu sebeple elde edeceği kazancı gereksiz süslenme için harcamasının uygun olmayacağını belirtmişlerdir.

Şu kadar var ki, Şafii mezhebine mensub bazı alimler hadisin zahirini alarak 1 miskali aşan yüzüğün kullanımını haram kabul etmişlerdir. Fakat bu görüş kabul görmemiştir. Çünkü bu hadis garib olup senedi zayıftır. Tirmizi de Sünen'inde hadisi rivayet ettikten sonra aynı hükmü vermiştir [Tirmizi, Libas 43, (1786)]. Nitekim senedinde "Ebu Taybe" isimli ravi vardır ki, bu hem sika ravilere muhalefeti hem de zabtının kötü olması nedeniyle zayıf kabul edilmiştir (İbn Hacer, Fethu'l-Bari, 10/323). 

3. Demir, bakır, kurşun ve tunç gibi madenlerden yapılan yüzükler hem erkeklere hem de kadınlara mekruhtur (el-Mevsıli, , IV, 224). Akik ve yeşim gibi kıymetli taşlardan yapılanlar ise, kadın erkek herkes için caizdir. (Ibn Abidin, a.g.e.; V, 315).

4. Pırlanta veya beyaz altın takmak hususuna gelince, bunların piyasada iki çeşidi vardır:

a. 14 ayar beyaz altın olup, bunda altın paladyumdan daha fazla olduğundan, erkeğin onun yüzüğünü takması caiz değildir.

b. 11 ayar veya daha düşük beyaz altın da paladyumu daha fazla olduğu için paladyum sayılır. Bundan elde edilen yüzüğü takmak mekruh ise de haram değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet