Ayet ve hadislerde Allah’ın kendisini sanatıyla tanıttığı geçer mi? 

- Sanat olan kuantum altı atomların çelişkili davranışları ile ilgili ne düşünülmelidir?
- Bununla Allah (c.c.) kendisinin çelişkili gibi görünüyor olmasına rağmen çelişkili olmadığını gösteriyor olabilir mi?
- Allah (c.c.) bizlere kendisinin çelişkili olmadığını göstermek için kuantum altı atomların davranışlarını gösterdi ise seneler evvelkilere ne gösterdi?

Değerli kardeşimiz,

Cenab-ı Allah’ın el Bari el Halık, el Musavvir, el Mübdi, es Sani’ gibi isimleri her şeyin icad ve yaratılmasının orijinal ve taklitsiz olduğunu gösterir.

Bizim dünyamızdaki sanat eserleri ise ilahi yaratmanın bir taklididir. Ne ölçüde taklidimiz başarılı ise sanatımız da o ölçüde kıymetli oluyor.

Kuantum dünyasını doğrudan duyumsayıp algılayamadığımız için, parçacıkların davranışları bizim zihin işlerliğimiz ve alışkanlıklarımız için tuhaf ve acayip geliyor. Normal olma ya da tuhaf anlamında anomali göstermenin ölçüsü biziz. Kuantum dünyası bizim zihinsel sınırlarımız olduğunu gösterir.

Bu nedenle bizim mantık ölçülerimize göre çelişkili olan kuantum dünyasından yola çıkarak Mevla-i Müteal’in çelişkili olup olmadığı sonucuna ulaşmak yanlıştır. Zira bu tür sınırlamalar, sınırları olan varlıkların iç ve dış alanları olduğu gösterir.

Cenab-ı Bari’nin isim, sıfat ve fiilleri zatı gibi kendine mahsustur. Biz bu tecellilerin yalnızca bize yansıyan sınırlı kısımları hakkında, bu tecellileri yansıttığımız kırılma biçimlerinde algılayabiliriz.

Esasen Mevla’nın yaratmasının her tür ve biçimi orijinal ve bizim algımız açısından gariptir. Buna sadece muazzam fezada dünya üzerindeki canlı türler çeşitliliğimiz şahittir. Dolayısıyla tüm zamanlardaki insanlar gök yüzündeki büyük ahenge, yerden kaynayan ve gökten inen sulara, kuru ve basit tohumlardan çıkan milyonlarca canlı tür ve çeşitliliğinin birlikteliğine baktıklarında Neml Suresi 88. ayette belirtilen gerçeğe ulaşabilir:

“Dağları, yerinde cansız gibi durur görürsün. Oysa onlar bulutların geçişi gibi geçerler. Bu, her şeyi sağlam yapan Allah'ın sanatıdır. Doğrusu O, yaptıklarınızdan haberdardır.” (Neml, 27/88)

Bu ayetten anladığımız ister kuantum altı isterse de makro dünya ve tüm kainat olsun, Halık Teala’nın her türlü yaratmada itkan sahibi olduğudur.

İtkan ise, her şeyi kendine gerekli ve layık kategoride, sağlam bir mükemmelliğe sahip olarak yaratmak demektir.

Es-Sani

Sözlükte “yapmak, işlemek, sanatkârane ve maharetle yapıp meydana getirmek” anlamındaki sun‘ kökünden türeyen sâni‘ “yapan, sanat ve maharet çerçevesinde işleyip meydana getiren” demektir. (Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât, “ṣnʿ” md.)

Kuran-ı Kerîm’de evrendeki işleyişin belli bir düzen içinde seyrettiği ifade edilirken bunun her şeyi sapasağlam kurup yürüten Allah’ın sanatkarane işi (sun‘) olduğu belirtilmek suretiyle kavramın kök kelimesi O’na izafe edilir (Neml 27/88, mealini az önce vermiştik.)

Hz. Peygamber (asm) Efendimizin yeni bir elbise edindiğinde yaptığı şu duada sun‘ fiili dolaylı şekilde Allah’a izafe edilmiştir:

“Allah'ım! Övgü ve sena ile anılmak sana mahsustur. Bu elbiseyi bana giydiren sensin. Yeni giysimin iyilik getirmesini ve onun için mukadder olan (sun‘) hayrı talep eder, kötülük getirmesinden ve onun için mukadder olan şerden sana sığınırım.” (Ebu Davud, Libas, 1; Tirmizî, Libas, 29)

Haşr suresinin son ayetinde (59/24) fiilî sıfatların evrenle ilişkisi konusunda -aralarında fark bulunmakla birlikte- genel anlamları “yaratmak” olan hâlik, bâri’ ve musavvir isimleri zikredilmiştir.

Kur'an’da aynı mahiyette olmak üzere fâtır, câil, fâil gibi başka isimler de geçer. Ancak alimler bu bağlamda Sâni‘ ismini kullanmayı tercih etmişlerdir. Bu tercihte sun‘un, Allah’a izafe edilmiş olarak yer aldığı ayetin ilahî yaratmada hem sanat ve maharet hem de sağlamlık, düzen ve devamlılık bulunduğu şeklinde bir içerik taşımasının etkili olduğu söylenebilir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Afaki ve enfüsi tefekkür nedir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet