Sahih hadis bulunduğunda rey ile amel edilmeyeceğine dair mezhep imamlarının görüşleri nelerdir?

Mezhep imamlarına isnad edilen "Kim benden sonra sahih bir hadis bulursa ona uysun." sözünün aslı var mıdır?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Mezhep imamları ve müçtehidler, sahih hadis bulduklarında kendi rey'lerinden vazgeçip hadisle amel etmişler ve sonrakilerede bunu tavsiye etmişlerdir.

Ebû Hanife; "Hadis sahih olduğunda bilin ki benim mezhebim odur."34 buyurmaktadır. (Muhammed İbrahim Ahmed Ali, el-Mezheb inde'l-Hanefiyye, Mekke, ty, s.74.)

Ebû Yusuf, İmam Malik'le karşılaştığında ona, bir ölçü birimi olan "sa'ğ"ın miktarı, vakıf konusu ve bir de taze sebzenin öşrü hakkında ne bildiğini sorar. İmam Malik bu konulara ışık tutan hadisleri tadat edince Ebû Yusuf, şöyle der:

"Ey Ebû Abdullah (İmam Malik)! Senin, hadislere dayanan görüşüne döndüm, benim gördüğüm bu delilleri, hocam Ebû Hanife de görmüş olsaydı, tıpkı benim önceki görüşümden döndüğüm gibi, o da görüşünden dönerdi." (Kârdâvi, Fetâvâ Muâsırâ, Daru Uli'n-Nühâ, Beyrut, ty II/113.)

Görüldüğü gibi müçtehit imamlar, içtihat ettikleri konuyla ilgili daha sonra farklı bir hadis-i şerife rastladıklarında, hemen görüşlerinden vazgeçer ve hadise göre fetvâ verirlerdi. Hadise rağmen bir hüküm belirtmişseler, ya o hadis kendilerine ulaşmamış, yahut da onun senet veya metninde bir problem görmüşlerdir. Aksi takdirde, kendi görüşlerinden ya da bağlı bulundukları müçtehitlerin (müntesip müçtehit olanlar) görüşlerinden dönmüşlerdi. Bu hususta Şafii şunları söylemektedir:

"Benim görüşümün zıddına sahih bir hadis bulduğunuzda alın görüşümü duvara çalın. Yol üzerine terkedilmiş (amel edilmeyen) bir hadis gördüğünüzde bilin ki benim görüşüm, o hadistir." ( Kârdâvi, Fetâvâ Muâsırâ, Daru Uli'n-Nühâ, Beyrut, ty II/113.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet