Ayetteki dilsiz kelimesi, dilsizi rencide etmez mi?

Nahl 76'da 'dilsizdir, efendisine yüktür, nereye gönderse iyi bir sonuçla gelmez' mealindeki ifadeleri okuyan bir dilsiz veya onun ebeveyni rencide olmazlar mı? İncitici geliyor nasıl anlamamız lazım, açıklayabilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Ayette müminle kâfirin durumu birer misalle anlatılıyor. Dilsiz kimseye “Ey dilsiz… !” denmiyor ki hakaret olsun.

Ayrıca Kuran’da vurgulanan sağırlık, dilsizlik ve körlük fiziki değil de manevî hastalıkları ifade etmek içindir. Nitekim bir ayette şöyle buyrulur:

“Yeryüzünde gezip dolaşmadılar mı ki, düşünecek kalpleri, işitecek kulakları olsun? (Dolaştılar, ama ibret almadılar). Çünkü gerçekte gözler değil, göğüslerdeki kalpler (kalp gözleri) kör olur.” (Hacc, 46)

Soruda geçen ayetin meali şöyledir:

"Allah, iki kişiyi örnek verdi: Biri dilsizdir, hiçbir işe yaramaz, efendisine yüktür; onu nereye gönderse bir hayırla dönmez. Bu kişi, adaletle emreden ve doğru yolda olan kimseyle hiç bir olur mu?" (Nahl, 16/76)

Bu ayette, konuşamayan bir kişiden değil, konuşma yeteneği olup da gerçeği söylemeyen, doğruyu bilip de işe yaramayan, iyilik üretmeyen ve başkasına yük olan kişiden söz ediliyor.

Ayet, Mekke müşriklerinin durumu için verilmiş mecazî bir örnektir.

Ayetin asıl mesajı nedir?

Allah, iki kişiyi örnek veriyor:

Dilsiz (ebkem):

Hiçbir işe yaramıyor.

Sorumluluk almıyor.

Doğruya çağırmıyor.

Efendisine yük.

Gönderildiği yerden hayırla dönmüyor.

Adaletle emreden ve doğru yolda olan:

Bilgiyi doğru kullanıyor.

Adil davranıyor.

Faydalı biri.

Bu iki kişi bir olur mu? Elbette olmaz!

Demek ki, ayetin amacı sorumluluk almayan, doğruyu konuşmayan, sadece başkasına yük olan insanı örnek vererek iman edenle etmeyeni karşılaştırmaktır.

Fiziksel engellilere bir aşağılama var mı?

Hayır, kesinlikle yok. Hatta Kuran’da:

"Kör olana bir sakınca yoktur, topal olana bir sakınca yoktur, hastaya da bir sakınca yoktur..." (Nur, 24/61 ve Fetih, 48/17) gibi ayetlerle engellilerin sorumluluklarının hafifletildiği belirtilir.

Özetle, bu temsilî anlatımda amaç bir kişiyi küçük düşürmek değil, akılsızca davranan inatçı kafirin durumunu ortaya koymaktır. Böylece iman ve inkâr farkını sembolik dille anlatıyor.

Bu gibi ayetlerde, anlatımın bağlamına ve amacına bakmak çok önemlidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet