Doğruluk cennete, yalancılık cehenneme mi götürür?

Değerli kardeşimiz,

Söylenen söz insanı bağlıyor. Yani hareket ve tavrımızı, eylemlerimizi söylediğimiz söz belirliyor bir noktada...

 Abdullah İbni Mes’ud (ra)’den rivayet edildiğine göre Nebî (asm) şöyle buyurdu:

« إِنَّ الصَّدْقَ يَهْدِي إِلَى الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إِلَى الجَنَّةِ ، وَإِنَّ الرَّجُلَ ليصْدُقُ حَتَّى يُكتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقاً ، وإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إِلَى الفجُورِ وَإِنَّ الفجُورَ يَهْدِي إِلَى النَّارِ ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ حَتَّى يُكتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّاباً »

“Şüphesiz ki sözde ve işde doğruluk hayra ve üstün iyiliğe yöneltir. İyilik de cennete iletir. Kişi doğru söyleye söyleye Allah katında sıddîk (doğrucu) diye kaydedilir.

Yalancılık, yoldan çıkmaya (fücûr) sürükler. Fücûr da cehenneme götürür. Kişi yalancılığı meslek edinince Allah katında çok yalancı (kezzâb) diye yazılır.” (Buhâri, Edeb 69; Müslim, Birr 103).

Öyleyse yol iki görünüyor; ya sükûttur, çünkü söylenilen her sözün doğru olması lazımdır. Veya sıdktır, doğruluktur...

Hadis-i şerifte dört önemli tabir, iki grup hâlinde birbirlerinin zıddı olarak zikredilmektedir. Sıdk-Kizb, birr-fücûr. Ayrıca bunlara bağlı olarak da sıddîk ile kezzâb aynı şekilde birbirinin karşıtı iki nitelik ve sonuç olarak yer almaktadır.

Sıdk, sözünde ve işinde dürüst olmaktır. Kizb ise, bunun tam aksi (dürüst olayan, yalancı) davranmaktır.

Birr, bütün hayr ve iyilikleri ihtiva eder. Fücûr ise, kötülüğe meyil ve muhabbet etmek, yoldan çıkmak demek olup her çeşit şer ve fesadı ifade eder.

Sıddîk, doğruculuğu; kezzâb yalancılığı âdet edinmiş kişi demektir. Her iki kelime de mübalağa ifade etmektedir.

Dürüstlük, üstün iyilik demek olan birr’e; birr ise, cennete uzanan bir çizgidir. Sözünde ve işinde doğru olmaya gayret edenler, Nisa suresi’nin 69. âyetinde belirtildiği üzere, peygamberlikten sonraki en yüksek mertebeye (sıddîkıyet) ereceklerdir.

"Kim Allah'a ve Resûl'e itaat ederse işte onlar, Allah'ın kendilerine lütuflarda bulunduğu peygamberler, sıddîkler, şehidler ve salih kişilerle beraberdir. Bunlar ne güzel arkadaştır!" (Nisa, 4/119)

Doğruluğu âdet edinmenin yolunu yüce Allah Tevbe suresi’nin 119. ayetinde, “Ey iman edenler! Allah’a karşı saygılı bulunun ve sadıklarla (doğrularla) beraber olun.” fermanıyla göstermektedir.

Yalan ve yalancılık her türlü kötülüğün başı olan fücûra sebep olacaktır. Fücûr ise cehenneme götürür. Yalancılığı âdet edinenler Allah katında kezzâb diye tescil edilecektir. Bu önemli bir tesbit ve büyük bir uyarıdır. Bu demektir ki, sahteciliğin, yalancılığın İslam’da yeri yoktur.

Hadisin Müslim’deki rivayetlerinde doğruluğu düstur edinenlerin sıddîk, yalancılığı meslek edinenlerin ise kezzâb diye yazıldığı kaydedilmektedir. Bu kayıt, hadisteki teşvik ve tehdidin, bilerek ve isteyerek doğrunun veya yalanın peşine düşenlere yönelik olduğunu göstermektedir. O hâlde daima doğruyu aramak, doğru söylemek gerekmekte, yalana ve yalancılığa asla müsamaha göstermemek lazımdır. Zira alışkanlıklar, bilinçsiz hoşgörüler sonucu oluşurlar.

Özetle söylemek gerekirse, her sözün doğru olması lazımdır. Çünkü İslamiyetin esası, sıdktır. İmanın hassası, sıdktır. Bütün kemalata ulaştıran, sıdktır. Yüksek ahlakın hayatı, sıdktır... Terakkiyatın mihveri sıdktır. "Muhammedü'l-Emin" Efendimiz (asm)'i insanlığın en yüksek mertebesine çıkaran, sıdktır.

Doğruluğun, sıdkın güzelliklerine karşılık yalancılık / kizb, küfrün esasıdır. Kizb, nifakın birinci alametidir. Kizb, kudret-i İlâhiyeye bir iftiradır. Kizb, hikmet-i Rabbaniyeye zıttır. Ahlak-ı âliyeyi tahrip eden, kizbdir. Âlem-i İslamı zehirlendiren, ancak kizbdir... İnsanlığı kemalattan geri bırakan, kizbdir. Müseylime-i Kezzab (Peygamberlik iddia eden yalancı) ile emsalini âlemde rezil ve rüsvay eden, kizbdir. (bk. İşaratü'l-İ'caz, DİB. Yay., s. 260, 262)

1. Her hayrın sebebi olan doğruluk teşvik edilmekte, her kötülüğün sebebi olan yalandan uzak kalınması istenmektedir.

2. Mükâfat ve ceza, kulun yaptığı iyi ve kötü amellere göre söz konusu olur.

3. Doğrularla beraber olmak insanda “takva” duygusunu geliştirir. (bk. Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Erkam Yay., Hadis No: 55)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet