Şeriatın maksatları nedir?

Değerli kardeşimiz,

Şeriatın Maksatları, Makasıdu'ş-Şeria terimi ile ifade edilir.

İnsanların yararına olan şeyleri gerçekleştirmek ve bu maslahatları korumak, insanlara bu maslahatlarla ilgili gelebilecek zararları def etmek, dinin asıl maksadı kabul edilir. 

Bu maslahatlar, İslâm Hukuku kitaplarında "Makasıdu'ş-Şeria" başlığı altında ele alınır. Bunların başlıcaları şunlardır:

1. Dinin korunması,
2. Canın korunması,
,3. Aklın korunması
4. Neslin korunması,
5. Malın korunması.

Dikkat edilirse bu beş temel esas korunduğunda, toplum dinamik, huzurlu, temiz bir toplum olacaktır.  Ayrıntıya girmeden, bu esaslarla alakalı bazı noktalara dikkat çekmek istiyoruz:

1. Din, insan hayatında en önemli bir esastır.

Bediüzzaman Hazretleri şöyle der:

"Din hayatın hayatı, hem nuru, hem esası.
İhya-yı din ile olur şu milletin ihyası."(1)

Doğduğumuzda kulağımıza ezan okunur, öldüğümüzde ise camide salâmız verilir. Öyle görülüyor ki, dinin hayatın tamamını kuşatan bir yelpazesi bulunmaktadır.

Din ve vicdan hürriyeti, en tabiî haklardandır. İslâm beldesinde yaşayan başka din mensupları da bu hürriyete sahiptirler. Hz. Peygamber (asm) Efendimizin idaresi altında Yahudilerin de yaşaması, 1453'ten sonra İstanbul'da Hristiyan varlığının devamı, Avrupa'da Yahudilerin ancak Endülüs Emevi Devletinde rahatça yaşamaları, bu devletin 1492'de yıkılmasıyla, burada yaşayan Yahudilere sadece Osmanlı Devleti'nin kucak açması... gibi tarihi gerçekler, bu iddiamızı isbata kâfidir.

2. Haksız bir cana kıymak, Kur'an'da sanki bütün insanları öldürmek gibi kabul edilmiştir.

Bir mümini kasten öldüren hakkında "onun cezası ebedi cehennemdir. Allah ona gadap eder ve lanetler, ona büyük bir azap hazırlar" denilmiştir.(2)

Haksız yere öldürmelerin önüne geçmek için "kısas" farz kılınmıştır. "Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır. Olur ki, sakınasınız."(3)  ayeti kısasın hikmetini açıklar. Yani, haksız yere can almaların önüne geçmek için, cana kıyanların devlet eliyle öldürülmesi gerekir. Can aldığında canının gideceğini bilen insanlar, kolay kolay böyle bir suça cesaret edemeyeceklerdir.

3. Akıl, Allah’ın insana verdiği en büyük nimetlerden biridir.

Akıl;
- İnsanın en kıymettar cihazı,
- Nurani bir cevheri,
- Sahibini ebedi saadete hazırla­yan rabbani bir mürşit,
- İlahi, kudsi defineleri ve kâinatın binler hazine­lerini açan pırlanta gibi bir anahtardır.(4)

Fakat içki, uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklar, insan aklını o yüksek makamdan düşürürler, hayvanlara arkadaş yaparlar. Bundan dolayı akla zarar veren bu şeyler, dinen haram kılınmıştır.

4. Temiz nesiller olmadan "temiz toplum" idealine ulaşılabilmesi mümkün değildir.

Anası-babası belli olmayan nesebi belirsiz çocukların, geleceğin güçlü toplumunu oluşturabilmeleri düşünülemez. Temiz nesiller, nikâh yoluyla kurulan sıcak aile yuvalarında yetişecektir.

Neslin muhafazası için İslâmiyet birtakım esaslar getirmiştir. Bu cümleden olarak mesela,

- Zina ve zinaya yol açan durumlar yasaklanmıştır.

Zina ile ilgili ayette "Zinaya yaklaşmayın!"(5) denilmesi dikkat çekici bir üsluptur. Bununla, gayet etkili bir şekilde "değil zinayı işlemek, ona sebep olacak şeyleri bile yapmayın" mesajı verilmiştir. 

Bu tarz üslup, bize "günahların çekim alanı"nı ihtar eder. Mıknatısın çekim alanı olduğu gibi, günahların da bir çekim alanı vardır. Çekilme özelliği gösteren maddeler, mıknatısa yaklaşınca çekilmekten kurtulamamaları gibi, zinaya yaklaşan süfli nefisler de belli bir noktadan sonra artık geri dönemezler. Mümin erkek ve kadınlara harama bakmalarının yasaklanması böyle bir çekimi önleme gayesine matuftur.(6)

Birbirine nikâh düşen erkek ve kadının baş başa kalmalarının uygun görülmemesi de aynı şekildedir.(7)

- Tesettür emredilmiştir.(8)

Açık saçıklığın gayrimeşru ilişkilere yol açtığı pek çok olaylarla görülmüş bir hakikattir. Aksini iddia etmek, hem insan psikolojisine hem de sosyal realitelere sırt çevirmektir.

- Özel şartlarda çok evliliğe müsaade edilmiştir.(9) 

Bunu kabul etmeyen ve hatta tenkit eden sistemler, kendi sistemlerinde gayrimeşru ilişkileri kabul etmek, metres tutmayı normal karşılamak zorunda kalmışlardır.

5. Malın korunması noktasında, hırsızlık yasaklanmış ve hırsızlık yapanın elinin kesilmesi gibi sert bir ceza getirilmiştir.(10)

İslam Hukukunda, haddi aşanlara, hadlerini bildirmek üzere had cezaları vardır. Bu cezalar, okşayıcı değil, caydırıcıdır. İslam’da cezaların şiddetli oluşunu tenkit edenler, kendi sistemlerinde daha etkili alternatif çözümler üretememişlerdir.

Görüldüğü gibi, "makasıdu'ş-şeria", huzurlu ve dengeli bir toplumu hedeflemektedir. Bu hedefe varmak için de huzuru kaçıracak ve dengeyi bozacak davranışlara tolerans gösterilmemiştir.

Kaynaklar:

1. Sözler, s. 717.
2. Nisa, 93.
3. Bakara, 179.
4. bk. Şualar, s. 16; Muhakemat, s. 15; Sözler, s. 25; Şualar, s. 16.
5. İsra, 32.
6. bk. Nur, 30-31.
7. Müslim, Hac, 424.
8. bk. Nur, 31; Ahzab, 59.
9. bk. Nisa, 3 ve 129.
10. bk. Maide, 38-40.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet