20 miskalden az altına zekat tahakkuk eder mi?

- Atâ b. Ebû Rebâh, Tâvûs b. Keysân ve İbn Şihâb ez-Zührî’nin gibi alimlere göre yukarıdaki durumda altının kıymetinden hareketle zekat gerekir demişlerdir.
- ​Zekatın nisabında gümüş için (200 dirhem) hadis vardır. (Buhârî, “Zekat”, 32), fakat altının ölçüsü için sahih hadis var mıdır?
 - Müçtehitler altının nisabını gümüşten kıyasla mı bulmuşlardır?

Değerli kardeşimiz,

20 miskalden, yani yaklaşık 80 gramdan az olan altına zekat farz olmaz.

Altının nisap miktarları hadis-i şeriflerle sabittir:

Hz. Ali’nin naklettiği bir hadiste Hz. Peygamber (asm) şöyle buyurmuştur:

“Altında yirmi dinara kadar bir şey yoktur. Senin yirmi dinarın bulunduğu ve üzerinden bir yıl geçtiği zaman, ondan yarım dinar zekat vermen gerekir.” (Ebu Davud, Zekat, 5)

Hz. Ömer’in rivayet ettiği başka bir hadiste ise, Allah Elçisi (asm): “Yirmi miskalden az altında zekat yoktur.” buyurmuştur. (Darekutnî, Sünen, 2/93)

Abdullah İbn Ömer ve Hz. Aişe’den de şöyle dedikleri rivayet edilmiştir:

“Hz. Peygamber her yirmi dinarda yarım dinar ve kırk dinarda da bir dinar zekat alıyordu.” (Darekutnî, Sünen, 2/92)

Ayrıca, Resul-i Ekrem’in (asm) hayatının sonlarına doğru hazırlattığı, Hz. Ebu Bekir, Ömer ve Emevî Halifesi Ömer b. Abdülazîz tarafından uygulamaya konulan zekat nisab ve nisbetleri hakkındaki ayrıntılı yazılı talimatta (Müsned, 2/183-184), “Altın 20 dinara ulaşmadıkça onda hiçbir mükellefiyet yoktur, 20 dinar olunca bunun yarım dinarı -zekat olarak- verilir.” ibaresi bulunduğu gibi, kaynaklarda altının nisabının 20 dinar olduğuna dair başka hadisler ve sahabe uygulamaları da mevcuttur. (bk. Ebu Ubeyd Kasım b. Sellam, Kitabü’l-Emval s. 557, 559-560)

Ancak tabiîn fakihlerinden Hasan-ı Basrî’nin altının nisabını 40 miskal kabul ettiği, Atâ b. Ebû Rebâh, Tâvûs b. Keysân ve İbn Şihâb ez-Zührî’nin altının zekâtında onun ağırlığına değil kıymetine itibar ettiği, yani kıymeti 200 dirhem gümüş değerine eşit olduğunda, 20 miskalden az da olsa onda zekat tahakkuk edeceği görüşünü benimsediği nakledilir.

Bu dört müçtehit daha kuvvetli buldukları gümüş nisabı hakkındaki hadisleri esas almış ve altının nisabını gümüşünkine kıyasla tespit etmiş olmalıdır.

Fakat sahabe ve tabiîn devri uygulamalarında altının nisabı daima 20 miskal olarak kabul edilegelmiş ve mezhep imamlarının tamamı da bu hususta ittifak etmiştir.

Özetle, 20 miskalden yani yaklaşık 80 gramdan az olan altına zekat farz değildir. Ancak daha az olduğu halde zekat niyetiyle veren kişi elbette bunun mükafatını alır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet