Peygamberimizin Ebu Zer'e, insanlardan hiçbir şey istememesini vasiyet etmesini nasıl anlamalıyız?

(...) Ebu Zerr (ra) diyor ki; "...insanlardan hiçbir şey istememeyi bana vasiyet etti." (Taberani)

- Efendimiz (sav)'in vasiyetinden biri olan bu söz sahih midir?
- Bu vasiyeti ne şekilde anlamamız gerekir?
- Burada "hiçbir şey"den kasıt ne olabilir?

Değerli kardeşimiz,

Hafız Heysemi, Taberan’inin (el-Kebir, es-Sağir) rivayet ettiği bu hadisin senedindeki ravilerin hepsinin sika olduğunu belirterek rivayetin sahih olduğuna işaret etmiştir. (bk. Heysemi; Mecmau’z-Zevaid, h. no: 4507; 12126)

Burada kimseden bir şey istememek kuvvetli ihtimalle “kimseye yük olmamak, kendi rızkını kendi eliyle kazanmaya çalışmak, özellikle dilenci durumuna düşmemek” anlamına gelir. Yoksa “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” vecizesinde geldiği gibi, insanların birbirinden hiç bir şey istememeleri, örneğin karz-ı hasen bile almamaları gibi bir mana hadisin maksadında olduğunu düşünemiyoruz.

Menfaat beklemeden borç vermeyi teşvik eden, fakirlere sadaka vermeyi tavsiye eden Kur’an’ın bu gibi emirleri ortada iken, hadislerde bu ayetlere aykırı bir emir söz konusu olamaz. Kaldı ki Peygamberimiz (asm)'in hediyeleri kabul ettiği bilinmektedir.

Burada Ebu Zer’in zahid, kanaatkâr ahlakının da bu nebevi tavsiyeyi almasına vesile olduğunu düşünüyoruz. Yani, Efendimiz (asm) onun mizacını pekiştiren, genel hayat çizgisine uygun olan bir tavsiyede bulunmuştur.

Mesela, hadiste “(hak bildiği yolda) hiç kimsenin kınamasından çekinmemesi”, “hayat tarzında hep kendisinden daha aşağı mertebede olanlara bakması; kendisinden daha yukarıda olanlara bakmaması” gibi tavsiyeler onun  karakterine son derece uyum içindedir.

İlgili rivayetin tamamı şöyledir:

"Peygamber efendimiz bana yedi şeyi vasiyet etti:

Fakirleri sevmemi, fakirlere yaklaşmamı,
Dünyalıkta kendimden daha aşağıda olanlara bakmamı, kendimden daha yukarıda olanlara bakmamamı,
Benden uzaklaşsalar bile akrabalarımla bağımı kesmememi,
'La havle vela kuvvete illa billah' sözünü bol bol söylememi,
Gerçeği acı da olsa söylememi,
Allah'a çağırma konusunda, hiçbir kınayıcının kınamasına aldırış etmememi,
İnsanlardan hiçbir şey istememeyi bana vasiyet etti."

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet