Ehlibeyit ve Iraklı Araplar, neden Horasan'a göç ettiler?

- Horasan hangi bölgededir?

Değerli kardeşimiz,

1) Önce “Horasan" kelimesi ve “Horasan Bölgesi” hakkında biraz bilgi vermek gerekir:

  “Horasan” kelimesi “hûr / Güneş” ve “âsân / doğan” kelimelerinin birleşmesinden ortaya çıkan Farsça bir terkiptir. “Güneş’in doğduğu yer (meşrık),  güneş ülkesi, doğu bölgesi” anlamına gelir. (ÇETİN, Osman,  “Horasan”, DİA, XVIII, İstanbul 1999, s. 234)

Günümüzde Horasan topraklarından olan Merv, Nesa ve Serahs Türkmenistan’da; Belh ve Herat mıntıkası Afganistan’da; geri kalan daha büyük kısmı da İran sınırları içindedir. İran’da Horasan bölgesi Meşhed şehrine bağlıdır ve onun toprakları içinde yer alır. Horasan, “İran’ın kuzey doğusunda bulunan geniş bir coğrafi bölge” olarak da tarif edilebilir. (HİTTİ, Philip K. Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, I- IV, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1980. I, 35; Çetin, “Horasan”, DİA, XVIII, 234.)

Hz. Peygamber (asm) zamanında şarkta, meşrıkta, yani Horasan’da diğer kavimler bir yana, Türkler de yaşıyordu.

2) Yedinci yüzyılda Romalılar da Anadolu’nun bir kesimine Horasan’ın kelime anlamında;  “güneşin doğduğu yer ve meşrık” olarak “Anatolid” derken, yedinci yüzyılın ilk çeyreğinde, Rasulullah (asm) da Horasan için “meşrık = Güneş'in doğduğu yer” demişti. Türkler Rasulullah’ın “meşrık / doğu” olarak adlandırdığı bir yerden, bir başka meşrıka, bir başka kültürün “Anatolia / Doğu ve Güneşin Doğduğu Yer” olarak andığı topraklara yerleşmişlerdi. Burası da kelime anlamı itibarıyla bir Horasan’dı.

3) Ehlibeyit mensupları tarih içinde yalnız Horasan’a değil, İslam dünyasının sınırları içinde olan her yere dağılmışlardır. Bunun göçenler açısından ve farklı zamanlar itibarıyla farklı sebepleri vardır. Ehlibeyit mensuplarının neden Horasana göçtüğü konusu da ancak;  “göçün zamanı, göçenler ve bu göçün sebepleri” açılarından ele alınabilir. Filan tarihte filanların göçlerinden söz ediliyorsa, bunun sebeplerine ulaşılabilir.

Horasan Müslüman Araplar tarafından Emeviler ve Abbasiler dönemlerinde fethedilirken de oraya ve fethedilen başka yerlere Müslüman Arap aileler yerleştirilmişlerdi. Bu faaliyet, bölgenin İslamlaştırılması açısından gerekli görülmüştü.

Bu açıdan, tarihin her hangi bir döneminde, Horasan’a göç eden ehlibeyit mensubu aileler ve Iraklı Araplar söz konusuysa, bu göçün tarihi ve göçenler bilindiği takdirde göçün gerçek sebeplerine ulaşmak mümkün olabilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet