İbnu Deyba hakkında bilgi verir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Ebû Abdillâh (Ebü'l-Ferec, Ebû Muhammed) Vecîhüddîn Abdurrahmân b. Alî eş-Şeybânî eş-Şâfiî ez-Zebîdî el-Abderî (ö. 944/1537). Tarihçi, hadîs âlimi, fakih ve şair.

Buğyetü'l-Müstefîd adlı eserinde kendisi hakkında verdiği bilgilerden öğrenildiğine göre, Yemen'in Zebîd şehrinde doğdu. Çocukluğunu, anne tarafından dedesi allâme Şerefeddin Ebü'l-Ma'rûf İsmail b. Muhammed b. Mübâriz eş-Şâfiî'nin yanında geçirdi.

İbnü'd-Deyba', dayısı Zebîd Kadısı Cemâleddin Ebü'n-Necâ Muhammed et-Tayyib b. İsmail b. Mübâriz'den kıraat, Arapça, matematik, ferâiz ve fıkıh dersleri almış, bunun yanında devrin meşhur hocalarından da ders almıştır.

İbnü'd-Deyba', Zebîd ve Yemen tarihi konusunda kitap yazan tarihçilerin en önemlilerindendir ve onun Memlükler ile Osmanlıların Yemen'e girişlerine bizzat şahit olması önemini arttırmaktadır. Eserleri, özellikle bölgenin 900-923 (1495-1517) yıllarını içeren dönemi için birinci elden kaynaktır ve mahallî tarih yazıcılığının güzel örneklerinin başında gelir. Bu eserler, o yıllarda Aşağı Yemen'deki Şâfii merkezlerinin başlıcalarından olan Zebîd şehrinin, Resûlîler'in ve Yemen Tâhirîleri'nin tarihleri hakkında kaleme alınmış en önemli kaynaklardan sayılmaktadır.

Bazı eserleri:

1. Buğyetü'l-müstefîd fî ahbâri medîneti Zebîd. 6 Safer 906'da (1 Eylül 1500) tamamlanan ve bir mukaddime ile on babdan meydana gelen kitap, başlangıçtan 900 (1495) yılına kadar Zebîd şehrinin coğrafî durumu, kurucusu ve kronolojik düzenle siyasî tarihi hakkında bilgi vermekte ve müellifin kendi biyografisiyle son bulmaktadır.

2. el-Fazlü'l-mezîd alâ Buğyeti'l-müsteîîd fî ahbâri (medîneti) Zebîd. 923 (1517) yılına, yani son Tâhiri sultanının ölümü ve Memlükler'in Yemen'e girişine kadar meydana gelen olayları anlatan kitap, Buğyetü'l-müstefîd'e zeyil olarak yazılmıştır.

3. el-'İkdü'I-bâhir fî târihi devleti Benî Tâhir. Buğyetü'l-müstefîd'ir ihtisarı olup Sultan el-Melikü"z-Zâfir'in isteği üzerine kaleme alınmıştır.

(Kaynak ve geniş bilgi için bkz. TDV İslam Ansiklopedisi, İbn Deyba Md)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet