Şafi mezhebine göre cami ve mescitler ile ilgili hükümler nelerdir?

Cami ve mescidler, yeryüzünün en mukaddes ve en mübarek mekânla­rıdır. İslâm dini buralara büyük değer ve önem vermiştir. Müslümanlar da bu kutsî mekânlara saygı ve tazimle girip çıkarlar. Mescidlerin en üstünü, sırasıy­la Kâbe-i Muazzama'yı çevreleyen Mescid-i Haram, içinde sevgili Peygambe­rimizin mübarek merkadinin bulunduğu Mescid-i Nebevî ve Kudüs'teki Mes­cid-i Aksâ'dır. Genel olarak bütün mescidlerin faziletli olduğu şu hadis-i şerif­te bildirilmektedir: 'Yüce Allah'ın yeryüzünde en çok sevdiği yerler mescidler-dir. (Yine) yüce Allah'ın yeryüzünde en çok sevmediği yerler, (içinde haram­ların işlendiği) çarşılardır."(Müslim, Mesâcid, 53.)

Özel olarak da Mescid-i Haram ile Mescid-i Nebevî hakkında varit olan bir hadis-i şerifte sevgili Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: "Benim mesci­dimde kılınan bir namaz, Mescid-i Haram hariç, başka mescıdlerde kılınan namazdan bin derece daha faziletlidir. Mescid-i Haram'da kılınan namaz ise başka mescıdlerde kılınan namazdan yüz bin derece daha faziletlidir." ⁽İbn Mâce, Salât, 195; Ahmed, el-Müsned, 2/16-68. )

Cami ve mescid yaptırmak, kişiye büyük sevap kazandıran hayırlı ve sâ-lih amellerdendir. Nitekim bu hususta bir hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur: "Kim Allah rızâsı için bir mescid inşa ederse, Allah da benzerini onun için cen­nette yapar." (Buhârî, Salât, 65; Müslim, Zühd, 3.)

Mescidlerle ilgili uyulması gereken bazı hükümler vardır ki, bunları şöyle sıralayabiliriz:

1.  Cünüp kişinin mescide girip orada durması haramdır. Ama durmaksı­zın içinden geçmesi caizdir. Ancak İmam Ebû Hanîfe bu görüşe muhaliftir.

2.  Mescidde ihtilâm olan kişinin -çıkmasına bir mani yoksa- oradan çık­ması gerekir. Ama abdestsiz kişinin mescidde durmasında sakınca yoktur.

3. Mescidde uyumak caizdir. Abdullah b. Ömer hazretleri konuyla ilgili bir rivayette şöyle demektedir: "Ben genç iken mescidde uyurdum." (Buhârî, Salât, 58.)

Ashâb-ı Suffe'nin Mescid-i Nebevî'de uyudukları bilinmektedir. Hz. Ali'nin de Mescid-i Nebevî'de uyuduğu bazı kaynaklarda rivayet edilmiştir.

Hanefî mezhebine göre ise garip ve yabancılarla itikattaki kişilerden baş­kalarının mescidde uyumaları mekruhtur

4.  Özel bir bölüm varsa, suyun etrafa sıçramaması kaydıyla mescidde abdest alınabilir.

5.  İhtiyaç halinde mescidde yeme ve içmenin sakıncası yoktur.

Hanefî mezhebine göre kötü kokulu olmayan yiyeceklerin mescidde yen­mesi tenzîhen mekruhtur.

6. Kokusu çevreyi rahatsız edici soğan, sarımsak, pırasa ve benzeri şey­leri yedikten sonra, zorunluluk olmadıkça mescide gidilmemelidir. Hz. Pey­gamber (s.a.v) bu konuda şöyle buyurmuştur: "Soğan, sarımsak ve pırasa yi­yen kişi mescidimize yaklaşmasın."^,(Müslim, Mesâcid, 17, 73; Ebû Davud, Et'ime, 41)

7.  Mescidde çekişip tartışmak, bağırıp çağırmak, yüksek sesle konuş­mak, yitik ilânı ve alışveriş yapmak mekruhtur.

8.  Mescidde dilenciye sadaka vermekte sakınca yoktur. Ama dilenmek mekruhtur. Bu konuyla ilgili olarak Hz. Ebû Bekir'in (r.a) oğlu Abdurrahman (r.a) şöyle bir rivayette bulunmuştur:Sevgili Peygamberimiz (s.a.v) bir defasında, "Bugün bir düşkünü doyura­nınız oldu mü?" diye sorduğunda, Hz. Ebû Bekir şu cevabı vermişti: "Mesci­de girdiğimde dilenmekte olan bir dilenci gördüm. Baktım ki (oğlum) Abdur-rahman'ın elinde bir parça ekmek var. Hemen ekmeği alıp o dilenciye ver­dim."⁽Ebû Davud, Zekât, 37.)

Hanefî mezhebine göre ise, mescidde dilenmek haram; orada dilenciye bir şey vermekse mekruhtur.

9.  Mescidde ilmî ders halkası oluşturmak. Orada insanlara vaaz ve nasi­hatte bulunmak müstehaptır.

10.  Hz. Peygamberi, İslâmiyet'i ve ahlâkî güzellikleri övücü hikmetli şiir­leri mescidde okumanın sakıncası yoktur.

11.  Mescidleri temizlemek, temizleyenlere yardımcı olmak sünnettir.

12.  Namaz vaktini beklemek, ilimle meşgul olmak veya taat yahut mubah olan bir iş için mescidde -kısa süreli de olsa- oturmakta olan kişinin itikâfa ni­yet etmesi uygun olur.

13.  Kıymetli eşyalarının çalınmasından korkutuyorsa, namaz vakitleri dı­şında mescidleri kapalı tutmakta sakınca yoktur.

14.  Mescide giren kişinin iki rek'at tahiyyetü'l-mescid (mescidi selâmla­ma) namazı kılmayıp oturması mekruhtur.

15.  Mezar üzerine mescid inşa etmek mekruhtur. Mescid içerisinde me­zar kazmaksa haramdır.

16.  Mescide girerken ayakkabıları kontrol etmeli, varsa üzerindeki pislik­leri temizlemelidir.

17.  Ezan okunduktan sonra namazı kılmadan mazeretsiz olarak mescid-den çıkıp gitmek mekruhtur.

18.  Mescidin taşını, toprağını veya başka bir eşyasını alıp götürmek ca­iz değildir.

19.  Mescidleri süslemek, yazı ve nakışlarla tezyin etmek mekruhtur. (Nevevî, el-Mecmû', 2/199-208.)

Nitekim bir hadis-i şeriflerinde sevgili Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: İn­sanlar mescidlerde (onlardaki süs ve sanat ile) birbirlerine karşı övünmedikçe kıyamet kopmaz." (Ebû Davud, Salât, 12; Nesâî, Mesâcid, 2.)