OYUN
Beden veya zihin gücünün sadece zevk almak, dinlenmek ve eğlenmek maksadıyla yaptığı işler. İslâm'da şansa dayanan ve bir tarafın haksız kazancına, öbür tarafın kaybetmesine sebep olan oyunlar kumar sayılarak yasaklanmıştır. Kur'an-ı Kerim'de Ey iman edenler; içki, kumar, tapınmak için dikilen heykeller ve fal okları, şüphesiz şeytan işi pisliklerdir. Bunlardan kaçının ki saadete eresiniz"buyurulur (el-Maide, 5/90).
Tavla ve gülbahar, kumardır. Nitekim Resulullah (s.a.s) Kim nerd şir (tavla ve gülbahar) oynarsa elini domuz etine ve kanına bulamış gibi olur" buyurmuştur. İmam Şafiî zekayı güçlendirdiği gerekçesiyle satrancı mekruh saymış, öteki mezhep imamları ise, kumar kabul ederek haram olduğunu söylemişlerdir. At, katır, eşek, deve yarışları, atıcılık müsabakaları caizdir. Savaş hazırlığı olan her şeyi öğrenmek, harp manevraları yapmak teşvik edilmiştir. Resulullah (s.a.s) yapmış olduğu bir yarışta birinci, Ebû Bekir ikinci, Hz. Ömer de üçüncü olmuşlardı. Hattâ atıcılık ve yarış oyunlarını meleklerin bile seyrettiği rivayet edilmiştir. Bu gibi yarışlarda taraflardan birinin veya üçüncü şahısların kazanana ödül vereceklerini şart koşmaları da caizdir. Çünkü bu şekilde harp ve harp aletlerinin öğretilmesi teşvik edilmiş olur. Fakat, ödüle karşılıklı olarak yarışan taraflarca şart koşulur, yarışı kazanan taraf öteki taraftan ödülü alır, o taraf kaybeder ve zararlı çıkarsa; bu, kumar olur ve haramdır. Spor yapmak amacıyla yarışlar, at yarışları ve atıcılık müsabakaları düzenlemek de menduptur. Ancak bu yarışlarda yarış yapan hayvanları bitkin hale getirmemek gerekir. Sırf eğlenmek için müsabaka yapmak mekruhtur. Ancak bu bayramlarda olursa, mübah ve hattâ menduptur.
Genel olarak karşılıklı iddia ve bahse dayanmayan ve sırf hoş vakit geçirmek amacıyla yapılmayıp bedenî, zihnî ve sosyal bir faydası olan oyunlar helal sayılmıştır. Zararlı ve hiç faydası olmayan oyunlar da yasaklanmıştır (Abdullah el-Mavsili, el-İhtiyar, IV,168-169; Sahih-i Buhârî, Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercümesi, XI, 96, ayrıca bk. Kumar ve Eğlence mad.).
Ahmed ARPA
