Adaptasyon var mıdır? Varsa sınırları nelerdir?

Değerli Kardeşimiz

Adaptasyon, çevreye uyum demektir. Bir canlının yaşadığı ortamdaki her çevre faktörüne karşı gösterdiği maksimum, minimum ve optimum (En uygun) olmak üzere üç değer vardır. Sıcaklık, ısı ve ışık gibi faktörler en başta gelen çevre faktörleridir. Mesela portakal ağacını ele elalım. Bunun sıcaklık bakımından en iyi geliştiği ve fazla meyve verdiği değer 25 derece, dayanabildiği en düşük sıcaklık eksi 20 derece, en yüksek sıcaklık da 70 derece olsun. Bu ağaç için optimum, yani en uygun değer 25, minimum değer eksi 25, maksimum değer de 70 derecedir. Canlılar minimum ve maksimum değerleri barındıran çevre faktörlerinde yetiştirilecek olurlarsa, optimum değerde yetişenlere göre bir takım yapı farklılıkları kazanırlar. Portakal ağacını maksimum değere yakın yerde, yani 70 dereceye yakın bir çevrede yetiştirdiğimiz zaman, fazla sıcağa dayanmak için yapraklar küçülecek ve tüylenecektir. Tâbi bu tüylenme ve yaprak küçüklüğü genetik yapısında varsa olacaktır. O zaman, sıcaklık bakımından optimum şartlarda yetişen portakal ağacı ile maksimum çevre şartlarında yetişen portakalın yapraklarında büyüklük ve tüylenme bakımından farklılık olacaktır. İşte kazanılan bu farklılıklar adaptasyondur.

Bu maksimum çevre şartlarındaki portakal yeni bir tür müdür? Siz, yaprak küçüklüğünü ve tüylülüğünü tür karakteri olarak alırsanız, buna yeni bir tür diyebilirsiniz. Ama bu bitki temel tip olarak yine portakaldır. Yani, adaptasyonla bir portakaldan mesela armut, ya da şeftali ağacı meydana gelmez. Çünkü genetik yapı buna müsaade etmez.

Prof.Dr.Adem Tatlı