İnsana zaman zaman arız olan "kabz ve bast hâlleri" neyi ifade ederler?

Değerli kardeşimiz,

Kabz ve bast, insan kalbinin daralması ve ferahlamasını ifade eder. Maddî kalbin çalışması büzülme, genişleme şeklinde olduğu gibi, manevî kalbin çalışması da kabz ve bast iledir.

Kabz ve bast hâlleri, gece-gündüzün birbirini kovalaması gibidir.(1) Bazen olur bir sıkıntı insanı kaplar. Bazen de bir şevk onu kuşatır. Bunlar,

“... Allah kabzede ve basteder...”(Bakara, 2/245)

ayetinin tezahürlerindendir.

Kabz hâli, insanı Allah’a iltica ettirir. Bast hâli ise, insanı şükre sevk eder. Bu ikisi, aynı zamanda insanın “beyne’l-havf ver-reca” (korku-ümit arası) dengede kalması içindir.

İnsan kalbi, son derece hassastır. “Kalb” kelimesi, çevirmek anlamındadır. Çokça çevrildiği için kalbimize de aynı isim verilmiştir.(2) İnsanın kalbi, “ağaç dalından sarkıtılmış ince bir ipin ucundaki tüy gibi”(3) her yönden gelen rüzgârlara açıktır.

Kaynaklar:

1. Eraydın, Tasavvuf ve Tarikat, 186.
2. Rağıp İsfehanî, Müfredât fi Garaibil’l- Kur’an, s. 620.
3. İbnu Mace, Mukaddeme, 10.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet