Terbiyeye Erken Başlama

Batıda yakın zamana kadar, terbiye açısından çocukluk yıllarının ehemmiyeti kabul edilmezken, zamanımızda, çocukların okullaşma yaşı gitgide aşağılara çekilmektedir. En yeni iddialara göre, çocuğun şahsiyet terbiyesi büyük kısmıyla ilk yaşlarda gerçekleşmektedir. Bloom’a göre insan zekâsının yarısı, dört yaşına geldiğinde, üçte ikisi de altı yaşına gelince teşekkül etmiş olmaktadır. (1) Russel’e göre karakter terbiyesi 6 yaşında tamamlanmış olmalıdır. İlk yaşların öğrenme, kabiliyetlerin inkişâfı ve güzel alışkanlıkların kazanılması açılarından önemi anlaşıldıkça, Batıda okullaşma yaşının aşağılara çekildiğini ve hatta 3-6 aya kadar olabileceğine dâir görüşlerin ortaya atıldığına şâhid olmaktayız. (2)


Dinimiz açısından da fiilî ve sistemli terbiye mümkün mertebe erken başlatılmalıdır. Hz.Peygamber: “Küçüklükte öğrenilen taş üzerine kazıdır, büyüklükte öğrenilen buz üzerine yazıdır” buyurmuş (3) ve fakat yaşla ilgili rakam vermemiştir. Hatta Kur’ân-ı Kerîm’de küçük yaşta hikmet verilen Hz.Yahya (4) ve beşikte konuşan Hz.İsa’dan (5) bahsedilmiş olması bile terbiyede erken yaşın önemine ilâhî bir uyarı kabul edilebilir. (6)


Gerek dinî bilgilerin ve gerekse dinî amellerin (namâz, oruç, tesettür, hac vs.) çocuklara erken yaşlarda verilmesinin bir sebebi, insan fıtratında hayrın bir alışkanlık olduğu’na dâir düstûr olsa gerektir: “Hayra alışın. Zira hayır alışkanlıkla kaimdir.”(7) Burada hayır kelimesiyle, dinimizin yapılmasını emir ve teşvîk ettiği her çeşit güzelliklerin ifâde edildiğini anlayabiliriz.


Anne ve babalar, çocuk terbiyesinde, küçüklükten îtibâren dinin öngördüğü hayırları öğretme ve alıştırmayı esas alsalar, çocuk suçlulukları büyük ölçüde önlenir.

Kaynaklar:

1-Geniş bilgi için bkz. Hz.Peygamber’in Sünnetinde Terbiye, s. 77-78 vd. 116-117

2-Geniş bilgi için bkz. Hz.Peygamber’in Sünnetinde Terbiye, s. 40-43

3-Hadîsin kaynağı ve sıhhat durumu için bkz. a.e. s. 113

4-Meryem 12-13

5-Meryem 29-33

6-Bazı açıklamalar için Kur’ân’da Çocuk adlı kitabımız görülebilir, s.. 128-131. Bu kitap yenilerde Çocuk Eğitimi adıyla basılmıştır (Nesil, İstanbul, 2000).

7-Heysemî, Nureddin Ali İbnu Ebi Bekr (v. 807 h.), Mecmau’z-Zevâid ve Menba’ul-Fevâid, Beyrut, 1967, 2, 101