Beyinde görülen ilmi şeyleri insan yönetebilir mi?

- Bilimsel olarak beyinde bir yerde kaygı, korku vs. gibi şeylerin insanları yönlendirildiği bulunmuş:
1) Bunun hikmeti nedir?
2) İnsan bunları kontrol edebilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Duygu ve düşüncelerimizin yönetim merkezi beynimizdir. Yani düşüncelerimizi de duygularımızı da beynimizle yönetiyoruz. Beynimizin otomatik yaptığı şeyler var, bir de bizim yönlendirmemizle yaptığı şeyler var.

Mesela, beyin sapı denilen kısım, hayatta kalmak için gerekli olan hayati şeyleri, bize bırakmaz, kendisi otomatik Allah’ın izniyle bir şekilde yapar. Nefes alıp vermek, kalbin atması otomatik gerçekleşir. Yine bazı reflekslerimiz otomatiktir.

Ayrıca beynimizin tıp dilinde "Limbik sistem" olarak adlandırılan bir bölgesi var. Burası da yine bizim hayatta kalabilmemiz için ve kendimizi koruyabilmemiz için, ani refleksler verir. Bu bölge bizim düşünmemize bile gerek kalmadan, duyu organlarımızdan verilerini alır ve bunları olumlu ya da olumsuz birtakım duygularla eşleştirir.

Böylece bir tehlike anında düşünmemize bile gerek kalmadan bize “Kaç, uzaklaş!.." veya "Bir şey olmaz, sakin ol!..” gibi komutlar verir.

Ancak bunu bizim daha önceki yaşantılarımızla, deneyimlerimizle oluşturduğumuz bir yaşantı hafızamızı devreye sokarak yapıyor.

Mesela, çocukluğumuzda yüksek bir yerden düşmüşsek, daha sonraki hayatımızda yüksek bir yer görünce istemediğimiz halde, kalbimiz çarpar, tansiyon yükselir, heyecanlanır ve oradan uzaklaşırız. Ailemiz bizi bir tehlikeye karşı uyarmışsa, o tehlikeyi hissedince yine korkar veya kaygılanırız.

Nitekim bazı insanlar küçük bir kediden bile korkarken, bazıları vahşi dediğimiz hayvanlarla gayet yakın olabiliyor ve hatta onlara sarılabiliyorlar. Çünkü beyinlerinde onlara karşı korku ile ilgili bir bilgi veya yaşanmışlık yüklenmemiş.

Beynimize korku ve kaygılarımızı yükleyen sadece yaşantılarımız değil elbette. Genetik yapımız, anne-babamızın korku ve kaygıları, okuduğumuz, gördüğümüz ve duyduğumuz olumsuz şeyler de korku ve kaygılarımızda etkilidir. Hatta anne rahminden başlayarak anne-babalarımız bile bizlerin duygu durumunu etkilerler.

Görüldüğü gibi yüce Rabbimiz, bizim hayatımızı en iyi şekilde devam ettirebilmemiz için, bir bilgisayar donanımı gibi vücudumuzda uygun sistemleri yaratmış. Bu sayede bilgisayara bir program yükler gibi, biz de beynimize neden korkmamız, neden korkmamamız gerektiğini, bilerek veya bilmeyerek işliyoruz. O da bizim için depoluyor, ihtiyaç halinde bize sormadan devreye giriyor.

Burada bize ve yakın çevremize düşen şey, hayatımız için gerekli olan korku, kaygı vb. gibi duyguları sağlıklı şekilde işlemek ve kullanmaktır.

Kısaca, beynimizin limbik bölgesi, bizim duygularımızı yönetiyor. Ama bu bizim hiç müdahalemiz olmadan kendi kendine yönetmesi şeklinde değildir. Bu korku ve kaygıların bir kısmı bizim için faydalıdır. Çünkü hayatımızı korumak için bizim tehlikelere karşı önem almamızı sağlar. Ama bazıları da hayatımızı azaba çevirebilir. Örneğin fobiler, vesveseler, takıntılar bunlardan bazılarıdır. Bunları da kontrol etmek mümkündür.

Bazılarını irademizi kullanarak kontrol ederiz, daha derinde olan, travma sonucu oluşan korku ve kaygılar için de ruh sağlığı uzmanlarından yardım alarak kontrol altına alabiliriz...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet