Ölmeden, miras verilebilir mi?

Bir baba sağlığında büyük çocuğuna mirasının küçük bir bölümünü verip baba öldüğünde küçük kardeş büyük kardeşi İslam’a göre mirastan menedebilir mi? Dedem ölmeden önce babam maddi olarak zor durumda olduğu için babama mirasının küçük bir bölümünü verdi dedem öldükten sonra babamın küçük kardeşi ve annesi sen hakkını aldın diyerek babamı tüm mirastan menettiler ve küçük kardeş bütün mirası üzerine geçirdi bunun İslami yorumu küçük kardeşin ve annesinin İslam’a göre durumu nedir?

Değerli kardeşimiz,

Bir Kimse Sağlığında Malını Evlatlarından Birine Verebilir mi?

Evet, verebilir. Bir kimse hayatta iken malının tamamını, bir kısmını, istediği evladına, hatta yabancı birine hibe (bağış) olarak verebilir.

Bu işlem miras değildir, hibedir. Ve hibe mirası etkilemez.

Baba Sağlığında Oğluna Bir Miktar Mal Verirse Bu Miras Yerine Geçer mi?

Hayır, kesinlikle geçmez. Bunun sebebi: Miras, ancak miras bırakan öldükten sonra ortaya çıkar.

Dolayısıyla, deni̇z hayattayken babanıza verdiği mal hibe hükmündedir. Bu, babanın dededen alacağı miras payını düşürmez. “Sen hakkını hayatta aldın” demek fıkhen geçersizdir.

Dede Vefat Ettikten Sonra Miras Kime Aittir?

Miras, dedenin ölüm anında hayatta olan tüm varislerine aittir:

Eşi (neneniz), çocukları (babanız, küçük kardeşi, varsa diğer kardeşler)

Bu kişiler dedenin şerî varisleridir ve hepsinin payı Kur'an’da belirlenmiştir.

Hiç kimse, hiçbir varisi “miras dışı” bırakamaz.

Küçük Kardeş “Sen zaten hakkını aldın” diyerek babanı mirastan menedebilir mi?

Hayır. Bu tamamen haksızdır ve İslâm’a göre bâtıldır. Bu iki sebepten dolayı bâtıldır:

1. Mirası değiştirmek hiç kimseye helâl değildir. Kur’an’da miras payları kesin belirlenmiştir. Bir varisi mirastan tamamen men etmek, İslâm’a göre haramdır, kul hakkıdır, yapılan paylaşım geçersizdir.

2. Hibe mirası düşürmez. Deden babanıza sağlığında mal vermişse bu sadece hediyedir. “Sen hibenle mirastan düştün” diye bir şey fıkıhta yoktur.

Küçük Kardeş ve Annenin Yaptığı Eylemin Hükmü

Babanızın hakkını vermeyip mirası tamamen kendi üzerlerine geçirdilerse:

Bu açıkça, Haksız yere mal yemek, şeri mirası bozmak, kul hakkına girmek demektir ve büyük günah olarak tanımlanır. Fıkıh kitaplarında bu durum "mirasta gasb" olarak geçer.

Bu tür bir gaspın hükmü:

- Gasp edilen payın aynen iadesi zorunludur.

- Eğer mal satılmışsa, bedelinin iadesi zorunludur.

- Ödeyene kadar üzerlerinde kul hakkı borcu kalır.

- Allah’ın huzurunda sorumludurlar.

Özetle:

Babanızın mirastan menedilmesi İslâm’a göre tamamen hükümsüzdür.

Babanız, dedenin ölümüyle birlikte otomatik olarak varis olmuştur.

Payı gasp edilmişse, gasp edenler (kardeşi ve annesi) büyük günah işlemiştir.

Mirasın babanıza düşen payı neyse, onu iade etmeleri dinen zorunludur.

Not:

Eğer bir varis tamamen veya kısmen miras hakkından kendi rızasıyla vazgeçerse, bu geçerlidir. Bu durumda miras, diğer varisler arasında paylaştırılır veya mirastan feragat edenin payı diğerlerine geçer. Feragat eden kişi kul hakkına girmemiş olur, çünkü hak kendi iradesiyle devredilmiştir.

Ancak feragat zorla, aldatma veya baskı ile yapılmışsa geçerli değildir. Bu durumda yine kul hakkı söz konusudur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet