Kadı Ebu Yala mücessime mi?

- Bazı adamlar Kadı Ebu Yala’ya mucesime diyorlar, bazıları da tövbe etti diyorlar en doğu görüş hangisidir?

Değerli kardeşimiz,

Ebu Yala el-Ferra, tanınmış Hanbelî hukukçusu, kelam alimi, muhaddis ve müfessirdir. Mücessime değildir.

Allah, mekândan ve zamandan münezzehtir. Sonsuz olan Allah'a yer ve zaman kaydı koymak uluhiyete aykırıdr.

Kur'an-ı Kerim ve hadislerde zahir manaları ile Cenab-ı Hakk'ın tenzih etme esası ile uyuşmayan bir takım sıfatlar varid olmuştur. Sırf nakil ve haberlerde geldiği için bu sıfatlara es-Sıfatü'l-haberiyye (haberlerde varid olan sıfatlar) denilmiştir.

Selef âlimleri, bu sıfatları teşbihsiz, tecsimsiz (mahlukatın sıfatlarına benzetmeksizin ve cismiyet vermeksizin) temsilsiz ve keyfiyetini Allah'a havale ederek kabul etmişler ve bunlar hakkında herhangi bir tevile gitmemişlerdir ve yorum yapmamışlardır.

Bu anlayışı tercih eden alimlere göre, Allah, Kuran’da bildirdiği üzere alim, semi, basir, mütekellimdir. Ayrıca onun ilim, irade ve kudret gibi ezeli sıfatları olduğu gibi “yed, vech ve istivâ” gibi sıfatları da vardır. Onun sıfatları kadim olup sonradan yaratılmışların sıfatlarına benzemez. Ona uzuv beden nispet edilemeyeceği gibi Allah’ın sıfatları organ ve cisim değildir.(1)

Bunları olduğu gibi nakleden ve Allah’ı insanlara benzemekten tenzih eden alimlerin Müşebbihe ve Mücessime’den sayılması haksızlıktır. Naslarda Allah’a atfedilmesi yasaklanmamış olmak şartıyla uygun anlamlar taşıyan isimleri Allah’a vermek caizdir.(2)

Bununla beraber, Cenab-ı Hak, büyüklüğünü ve kemallerinin sonsuzluğunu kullarına anlatıp tanıtmak ve onların anlamlarını kolaylaştırmak için Kitab-ı Kerim'inde bu kelimeleri mecaz olarak kullanmıştır. Yoksa Cenab-ı Allah, haberî sıfatlardaki geçen bu kelimelerin mahlukatı hakkında geçerli olan manalarından münezzehtir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Allah'ın eli, anlamındaki sıfatı nasıl anlamalıyız?

Kaynaklar:

1) Ebü’l-Fazl et-Temîmî, İ‘tikâdü’l-İmâmi’l-Münebbel Ahmed b. Hanbel, İbn Ebî Yala, Tabakâtü’l-Hanâbile (thk. Muhammed Hâmid Fıkî) içinde, Kâhire: Matbaatü’l-Muhammediyye, 1371/1952, I/293-299.
2) Ebû Yala el-Ferra, el-Mutemed, s. 35-57; İbn Ebû Yalâ, II, 208-212, 226.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet