Alimler, Peygamberlerin mirasçılarıdır, sözü ile ne denmek istenmiştir?

- Bazıları bu sözü temel alıp alimlerin her söylediğini kabul ediyorlar. Bu neden yanlıştır?
- “Bir müçtehid kararında haklı ise iki sevap, haksız ise bir sevap vardır.” hadisi ile nasıl uzlaştırılır?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadis şöyledir:

“Her kim bir yola girer ve onda ilim isterse, Allah onun için cennete giden bir yolu kolaylaştırır. Melekler ilim öğrenenlere, yaptıklarından hoşlandıkları için, kanatlarını gererler. Göklerde ve yerde olanlar, hatta sudaki balıklar ilim öğrenen kimseye Allah'tan yardım ve bağış dilerler. İlim sahibinin abitten (ibadet edenden) üstünlüğü, ayın diğer yıldızlardan üstünlüğü gibidir. Âlimler, peygamberlerin varisleridir. Peygamberler ne dinar ne de dirhem miras bırakmadılar, ancak ilim miras bıraktılar. Şu halde o ilmi alan büyük bir pay almış demektir." (Buhari, İlm, 10; Ebû Davut, İlm, 1; Tirmizi, İlm,19)

Âlimlerin her dediklerinin doğru olmadığı binler tecrübe ile sabittir. Soruda da işaret edildiği gibi, müçtehitlerin içtihatları doğru olabildiği gibi, yanlış da olabilir. İmam Malik’in “Herkesin sözü kabul de edilebilir redt de edilebilir, şu kabrin sahibi -Hz. Peygamberin- sözleri hariç.” şeklindeki meşhur sözü, her tarafta yaygın olarak iştihar etmiştir.

Ancak, müçtehit hata ettiğnde sorumlu olmadığı ve içtihat sevap aldığı gibi, bu müçtehide uyan bir Müslüman da bundan sorumlu olmaz ve yaptığı geçerlidir. Önemli olan, alimin içtihat edecek özelliğe sahip olmasıdır.

Hadisi açıklayan âlimlerin beyanına göre, hadiste yer alan;

Âlim: Dinî görevlerinden farz ve müekked sünnetleri yerine getirdikten sonra, ekseriyetle vaktini ilmin neşri (eğitim ve öğretimi) ile meşgul olan kimsedir.

Abid ise: İbadet ederken bilinmesi gereken ilmi bilmekle beraber, vaktinin çoğunu nafile / sünnet olan ibadetlerle geçiren kimsedir.

Âlimin Ay'a benzetilmesi: Ay ışığının bize tarafa parlak bir şekilde yansıması gibi, âlimin nuru ve ilmi de yalnız kendisinde kalmaz başkalarına da sirayet eder.

Abidlerin yıldızlara benzetilmesi ise: Yıldızların ışığı bizi aydınlatacak parlak bir konuma sahip olmadığı gibi, abidlerin ibadeti de onlara mahsus olup başkalarına sirayet etmez. (bk. Tuhfetu’l-Ahvezi, 7/376)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Peygamberimizin varisleri olan evliyalar, alimler kimlerdir ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet