İcma ve kıyası feri delil olarak kabul eden mezhepler hangileridir?

- İcma ve Kıyas’ın asli delil olmadığını ve fer’i delil olduğunu savunan mezhepler görüşlerini hangi ayet ve hadislerle savunurlar?
- Savunmaları neden yanlıştır?

Değerli kardeşimiz,

- Genellikle edille-i şe’îyye dört tane olarak meşhurdur: Kitap, Sünnet, İcma, Kıyas. İlgili kaynakların pek çoğuna baktığımızda, bu söylediklerimizin önemli bir malumat olduğunu göreceğiz.

- Bununla beraber, İcma’ın fer’î bir delil olduğunu bildiren alimler de vardır. Bu alimlere göre, icma delili sem’î bir delildir. Arap dilbilgisi kaynaklarındaki bilgilere vakıf olmadan bu sem’î delilin ispatı mümkün değildir. Bu sebepledir ki, “icma delili, bu asla bağlı fer’î bir delildir.” (bk. Razi, el-Mahsûl, 1/215).

Kıyas konusunda Razi’nin görüşü şudur, kendisi ifade ediyor:

“Bizim mezhebimiz bu konuda sahabe ve tabii alimlerinin cumhurunun görüşüdür ki, şudur: ‘Kıyas Şeriatta bir hüccettir’” (Razi, a.g.e, 1/38).

- Zerkeşi’nin verdiği bilgiye göre, kıyas bir açıdan asıldır, bir açıdan fer’dir. Örneğin, bazı hususlarda kıyas bir kısım meselelerin anlaşılmasına kaynaklık etmekte ve bu açıdan da asıl olarak kabul edilmektedir. Kıyasın makbuliyetinin dayandığı kitap ve diğer bazı delillere göre ise fer’dir. (bk. Zerkeşi, el-Bahru’l-Muhit, fi usuli’l-fıkh, 1/25)

Hülasa: Görebildiğimiz kadarıyla “kıyas ve icma”nın fer’î delil olduğunu savunan veya bunu özellikle söz konusu eden İslam alimlerinin sayısı, bir elin parmaklarından daha azdır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- İcma nedir, izah eder misiniz?

- İCMA'

- Kıyas nedir, izah eder misiniz?

- KIYAS

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet