BİDAT EHİLLERİNDEN BAZILARI

1. Hâricîler: Bunlar, Imam Ali (r.a)`a karşı çıkan ve ayaklananlardır. Bunların ayaklanmaları Irak`ta başlamıştır. Bid`atleri ise, müslüman olup büyük günah işleyenlerin kâfir olduğunu söylemek ve ashabı kiramı tân etmek şeklinde ortaya çıktılar. Daha sonra pek çok bid`atleri ilave ettiler ve yirmiden fazla fırkaya bölündüler. (Ayrıca bk. Hariciler, Hariciye mezhebi).

2. Râfîzîler: Bunların bid`atleri ise Hz. Peygamber (s.a.s)`ın Hz. Ali`nin hilafetini nâss ile tayin ettiğini, Hz. Ebu Bekir (r.a)`ın ve Hz. Ömer`in Allah`ın Rasulünün emrine muhalefet ettiklerini ileri sürmeleridir. Daha sonraları bunlardan Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman`ı ve başka ashabı yoluyla rivâyet edilmiş hadisleri de reddederler, Kurân-ı Kerim`in manâlarına aykırı görüşler serdederler, yalan söylemeyi helâl kabul ederler.

3. Kaderiye: Bunlar da Allah`ın kadim ilmini kabul etmezler. Bunlar, Kaderiyye`nin gulâtı (aşırı) olanlarıdır. Avâmı ise Allah`ın kadim ilmini kabul etmekle birlikte, kulların fiilleri Allah tarafından yaratılmış değildir derler. Ashâb döneminin sonlarında Ibn Abbas ile Câbir b. Abdullah`ın hayatta olduğu sırada Basra`da ortaya çıkmışlardır.

4. Cehmiyye: Cehm b. Safvân`a uyan kimselerdir. Bunlar yüce Allah`ın sıfatlarını te`villere saparak nefyederler. Şanı yüce Allah`ın arşının üzerine yükseldiğini kabul etmezler. Onun konuşmasını, her gece dünya semasına nüzulünü vb. diğer sıfatlarını ederler. Bu görüşler kısmen veya tamamen Kuran ve Sünnetin neye delalet ettiğini bilmemekten dolayı, sünnet ehline mensup bazı kimselere de geçmiş bulunmaktadır. Cehmiyye II. asrın başlarında Horasan`da ortaya çıkmıştır, imamların pek çoğu onların küfrüne hükmetmiştir.

5. Mutezile: Bunlar da Allah`ın sıfatını kabul etmezler, büyük günah işleyenleri ebediyyen cehennemde kabul ederler. Hz. Peygamber (s.a.s)`ın şefâatini inkâr eder, Allah`ın mahlûkatı üzerinde yükselmesini kabul etmezler. Bunlar da Hasan-ı Basrî`nin vefatından sonra Basra`da ortaya çıkmışlardır.

6. Mutasavvıflar: Bid`at olarak ortaya çıkmış ve ibadet şekline girmiş çeşitli davranışları dinden ve dinin bir emri olarak kabul eden ve şeyhler hakkında aşırılığa giden kimselerdir. Bazıları yüce Allah`ın şeyhe hûlul ettiğini söyleyecek kadar sapıklığa varırlar. Onların bazıları da hulul ve ittihada, yani hâlikin mahluk ile birleşmesine inanırlar. Bu, icmâ ile küfürdür. Onlar ayrıca, nassların te`vilinde Batınilerin yollarını izler. Kanaatlerine göre bu gibi şeyler ise arifbillahın bilebileceği şeylerdir. Bu taife yalan ve iftira olarak ehli sünnete nisbet edilen taifelerin en kötü olanlarıdır. Hasan-ı Basri`nin vefatından sonra Basra`da ortaya çıkmışlardır.

7. Mezhebî taassub bid`ati: Bu, zaman itibariyle yukarıdakilerden daha sonra ortaya çıkmıştır. Böyle bir bid`at dört imamın vefatından bir süre sonra görülmeye başlandı. Bu gibi bid`atçiler dilleriyle imamların masum olduğunu kabul etmemekle birlikte vakıada böyle bir masumiyeti kabul ederler. Meselâ, bu bid`ate sahip bir kimse: Imam herhangi bir hadisi bilmeyebilir veya imamların hata edebileceği doğrudur ancak bizim imamımızın hata ettiği sabit olmamıştır derler. Hatta müteahhirlerden birisi şöyle der: Bizim mezhebimize aykırı olan her bir hadis ya te`vil yahut mensuhtur. Ancak ilim ehli bilirler ki bu bir bid`attır.

Müslüman olan her kişinin görevi, Kur`ân ve sahîh Nebevî sünnete tâbi olmak, Peygamber (s.a.s)`in, ashabının ve Müçtehit imamların izlediği yolu izlemektir. Asıl Fırka-i Nacıye onların izlediği ve onların izinden gidenlerin gittiği yoldur.