Büyük camilerde, cuma veya bayram namazlarında alt kattakiler sadece imamın sesini duymaktadır. Bu şekilde kılınan namaz geçerli midir? Cuma namazını kılarken alt kattakiler ve üst kattakiler birbirini görmesi lazım mı?..

Cuma namazını kılarken alt kattakiler ve üst kattakiler birbirini görmesi lazım mı? Yani biz iki katlı bir binada cuma namazı kılıyoruz, ama imamı göremiyoruz, yalnızca hopörlerden gelen sesle imamı takip ediyoruz. Acaba namazımıza bir helal gelir mi?

Değerli kardeşimiz,

Her yerde her zaman imâma uymak mümkün değildir. İslâm Fık­hı bunun sahih olması için bir takım ölçüler ve prensipler koymuş­tur. Herhalde imama uyup cemaat halinde namaz kılmanın çok derin ve anlamlı hikmetleri vardır. Bunun için müekked sünnet olduğu tesbit edilmekle beraber vâcib olduğunu söyliyenler de olmuştur.

İmama uyup namaz kılabilmek için İslâm bir takım şartlar ve prensipler koymuştur. En azından imam­la kendisine uyanlar arasında umuma ait, arabaların gelip geçece­ği kadar genişlikte bir caddenin, ya da büyükçe bir ırmağın bulun­mamasıdır. Boş bir arazide ise, ara yere üç saf girecek kadar bir açıklığın bulunmamasıdır.

Evi camiye yakın olup da imamın ya da tekbirleri inti­kal ettirenin sesini duyan bir kimse camiye gitmeden bulunduğu yer­de imama uyabilir mi? Bunun cevabı açıktır: Arada umuma ait genişçe bir yol ya da büyük bir ırmak bulunuyorsa, o takdirde sahih değildir. Böyle bir engel yoksa, evi camiye bitişik vaziyette bulunu­yor, imama uymaya engel başka bir şey de mevcut değilse (aradaki kaim ve yüksekçe bir duvardan dolayı tekbir seslerini duymaması bu cüm­ledendir), imama uymasında bir sakınca yoktur. Ne var ki câmiye gi­dip uyması daha faziletli ve cemaat ruhuna daha uygundur.

İmamla ona uyan cemaat arasında bir duvar bulunur da cemaat istediği va­kit hemen duvarı aşıp imama ulaşma imkânına sahip değilse, o tak­dirde iktida sahih olmaz; isterse imamın tekbir seslerini işitebilsin. O halde evinde durup camideki imama uymak isteyen kimse, hem aradak yol ve nehir gibi engelleri, hem de sözü edilen duvar ve ben­zeri engellen dikkate almalıdır.1

Ama duvar küçük ölçüde olur, cemaatin imama erişmek istedi­ğinde bir engel arzetmezse veya arayerde bir pencere ya da kapı bu­lunursa, o takdirde iktida sahih olur. Bunun gibi aradaki açıklık bir kapı ya da pencere biçiminde değil de küçük bir delik şeklinde ise, imamım, tekbir sesleri rahatlıkla duyulur veya imam oradan görülebiliyorsa, yine de iktida sahih sayılır.2

İmamla cemaat arasındaki duvarda kapalı bir kapı bulunursa imama uymak geçerli olur mu? Bu hususta farklı görüşler varsa,da, en sahih kavle göre, kapı gidip gelmek, girip çıkmak ve irtibat sağlamak için konulduğundan kapalı da tutulsa, yine iktida sahihtir.3

Buna göre camilerin alt katlarında imama uyarak namaz kılmak geçerlidir. Bir mescidin ya da caminin içerisi ve avlusu mescid olduğu gibi bitişik müştemilatı, alt ve üst katları da, imama uyma bakımından mescit hükmündedir. Yine mescitlerin "fina-i mescit" denilen etrafı, yani kendilerine bitişik olup aralarında yol bulunmayan sahaları da imama uyma konusunda mescit hükmündedir. Bu itibarla, saflar adı geçen yerlere kadar uzanmasa bile, buralardan imama uymak geçerli olur. Ancak imamın sesinin onlara ya mikrofonla ya da başka bir kimse tarafından ulaşması gerekir. İmamın sesi ulaşmazsa cemaat neye göre imama uyacaktır. Bu açıdan herhangi bir nedenle imamın sesi kesilirse cemaatte imama uyamıyorsa, imama uyma özelliği kaybolmuş demektir.

İlave bilgi için tıklayınız:

Apartmanın bir katında cemaatle kılınan namaza alt katındakiler uyabilir mi? İmam mikrofon kullanarak sesi ulaştırıyor.

Dipnotlar:
1. Ez-Zahira / Burhaneddin Mahmûd b. Taceddin.
2. El-Muhit / Serahsî.
3. El-Muhit / Serahsî.

(Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, Uysal Kitabevi: 1/307)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet