Mestler Üzerine Meshetmek

Mestler Üzerine Meshetmek Ne Demektir?
Mestler Üzerine Meshin Câiz Olması İçin Aranan Şartlar Nelerdir?
Meshin Sünnetleri Nelerdir?
Mest Üzerine Mesh Nasıl Yapılır?
Mesh Müddeti Ne Kadardır?
Mesh Müddeti Ne Zaman Başlar?
Meshi Bozan Şeyler Nelerdir?
Sargılar Üzerine Mesh

    MESH

İslâm dini namazın ifasını dinin temel vecîbelerinden saymış olmasının yanı sıra her türlü mükellefiyette zorluğu gidermeye ve kolaylığı temin etmeye de ayrı bir önem vermiştir. Bunun bir örneği de, mükellefler için mest ve sargı üzerine mesh yaparak abdest alma ve böylece üzerine düşen ibadetleri ifa etme imkânı getirmiş olmasıdır.

Mesh, bir şey üzerinde eli gezdirmek, o şeyi elle silmek demektir. Fıkıhta mesh, bir nevi hükmî temizlik işlemi olup abdestte elin ıslaklığıyla bir uzuv, mest veya sargı üzerinde, teyemmümde ise yüz ve kollar üzerinde toprakla yapılan sembolik temizlik çeşididir. Abdest alırken baş, boyun ve kulakların meshedilmesi abdestin ilkten (aslî) hükmü, mest ve sargı üzerine mesh ise yıkama yerine geçen (bedel, halef) bir işlemdir.

Bu süre, mestin abdestli olarak giyilmesinden sonra ilk hadesten yani abdesti bozan ilk durumdan başlar. Bu süre dolduktan sonra, ayaklar su ile yıkanarak abdest alınıp gerekiyorsa mest tekrar giyilmelidir. Öte yandan, ayaklarını yıkamak suretiyle abdestli olan kimsenin bu abdesti devam ettiği sürece mestleri çıkarıp giymesiyle abdesti bozulmaz. Mestlerin üzerine meshetmek suretiyle abdestli olup mestlerini çıkaran kimse, sadece ayaklarını yıkayarak abdestini tamamlayabilir.

Mestler Üzerine Meshetmek Ne Demektir?

Abdestte, ayakları yıkamaya bedel, ayaklara giyilen mestleri, usûlüne uygun şekilde ıslatmağa mestler üzerine mesh denir.
Mestler üzerine mesh, yüce dînimizin erkek ve kadın her Müslüman için koymuş olduğu bir kolaylık ve ruhsattır.
Mestler üzerine mesh, sadece abdestte söz konusu olur. Gusül alırken ayakları yıkamak yerine, mest giyip üzerine meshetmek câiz olmaz.
Mestler üzerine mesh sünnet-i müekkededir. Tevatür derecesine yakın birçok sahih hadîsle Resûlüllah Efendimizin bâzı kereler, ayağına mest giyip üzerine mesh verdiği sabit olmuştur.

Mestler Üzerine Meshin Câiz Olması İçin Aranan Şartlar Nelerdir?

Mestler üzerine yapılan meshin câiz olabilmesi için başlıca şu şartlar aranır:
1 - Mestler ıslatıldığında suyu içine geçirmeyecek bir vasıfta olmalıdır.
2 - Mestler, bağsız olarak ayakta durabilecek derecede kalın ve sıkı olmalıdır. Aynı zamanda, 12 bin adım (8-9 km.) kadar uzun bir yola dayanabilecek bir sağlamlıkta bulunmalıdır.
Ayakları topukları ile beraber örten çizmeler, potinler, kendileri ile 8-9 km. kadar yürünebilecek kuvvetli ve kalın çoraplar, konçlu aba terlikler de mest hükmündedir. Bunların üzerine de mesh yapılabilir.
3 - Mestler, ayakları topuklarla birlikte her taraftan örtmelidir.
Topuklardan kısa mestler üzerine mesh yapılamaz.
Mestlerin, ayağa giyildikten sonra düğmelemek veya bağlamak suretiyle topukları kapatacak şekilde olması da câizdir. Fermuarlı mestler de aynı şekildedir. Yeter ki, ayağa giyilip, düğmesi iliklendiğinde veya fermuarı çekildiğinde, ayak topuklarla beraber tam örtülmüş olsun. Mestte delik ve aralık kalmasın.
4 - Mestlerden hiçbirinde topuktan aşağı kısmında üç parmak girecek miktarda bir delik, sökük ve yırtık bulunmamalıdır.
Mest üzerindeki delik ve yırtıklar, ayrı ayrı yerde ise, hepsinin toplamı dikkate alınır. Eğer hepsi üç parmak miktarını buluyorsa, o mest üzerine mesh caiz olmaz.
Bir mestteki sökük ve yırtıklar toplanır, iki mestteki yırtıklar ise toplanmaz, ayrı ayrı hesap edilir. Binaenaleyh bir mestte iki, diğerinde de bir veya iki sökük varsa, bu sökükler meshe mâni olmaz.
Malikîlere göre, bir ayağın en az üçte biri görülecek kadar bir mestte yırtık yoksa meshi bozmaz. Şafiî ve Hanbelî mezheblerine göre, ayakta yıkanması farz olan mikdar, mestlerdeki bir yırtıktan görülecek olsa, mesh bozulmuş olur. O yıkanması farz olan mikdar, çorap veya başka bir şeyle örtülmüş olsa bile hüküm değişmez.
5 - Her ayağın ön tarafından en az üç el parmağı kadar bir mahal bulunması da şarttır. Bir veya iki ayağın ön kısımları kesik ve kopuk olursa o ayağa mest giyilerek üzerine mesh verilmesi caiz olmaz.
6 - Mestler, ayağa abdestli olarak giyilmelidir. Mest üzerine mesh yapılabilmesi için önce abdest alınır, sonra bu abdest bozulmadan mestler giyilir.

Malikîlere göre, mestlerin bütünü üzerine mesh yapılması gerekir. Bu mikdarın azına mesh yeterli değildir. Hanbelîlere göre, mestlerin üstünün çoğuna meshedilmesi kafidir. Şafiîlerde ise, mestlerin üstüne bir parmak kadar mesh yapılması yeterlidir.

Meshin Sünnetleri Nelerdir?

Meshin iki mühim sünneti vardır:
1 - Elle yapılan meshin, en az üç parmak miktarı olması.
Meshin yeri mestin üzeri ve her ayağın ön tarafıdır. Bu kısımdan en az üç parmaklık kısmın meshi yeterlidir.
2 - Meshin, elin en az üç parmağıyla yapılması.
Bir parmakla üç defa mesih yapmak caiz olmaz. Ancak her mesihte ele ayrı su dökülür ve mestin de ayrı yerleri ıslatılırsa, o zaman tek parmakla da mesih yapılabilir.
Bu iki husus mesihte sünnettir. Yoksa mestin üzerine su dökmek veya sünger gibi bir şeyle mesti ıslatmak suretiyle de mesh yapılabilir. Ne var ki sünnet terkedilmiş, mekruh işlenmiş olur.
Bu iki husustan ayrı olarak mesihte şu hususlar da sünnettir:
* Mesh yaparken elin parmaklarının açık olması.
* Meshin el parmaklarıyla yapılması.
* Meshin ayak parmaklarının ucundan başlayıp yukarı doğru yapılması.

Mest Üzerine Mesh Nasıl Yapılır?

Abdest aldıktan sonra, bu abdest bozulmadan mestler ayağa giyilir. Eğer mestler düğmeli veya fermuarlı ise, ayak topukları kapanacak şekilde fermuarı çekilir, düğmeleri iliklenir.
Aradan zaman geçip, abdest bozulduktan sonra, yeni bir abdest alınıp, sıra ayakları yıkamaya gelince, önce her iki elin avucuna su alınıp, yere dökülür. Sonra damlar halde olan ellerin parmaklarıyla (en az üç parmak) mestin ayak uçlarından yukarı bacaklara doğru meshedilir.
Sağ el, sağ ayaktaki mestin, sol el ise, sol ayaktaki mestin üzerine konarak ve parmakları mestlerin üzerine yatırılarak, uç taraftan mestin koncuna doğru yukarı çekilir.
Böylece mesh tamamlanmış olur. Parmaklar konçlara doğru çekilirken açık bulundurulur.
Mesti, mesh yerine su ile yıkamak uygun olmaz. Mekruhtur.

Mesh Müddeti Ne Kadardır?

Ayağa giyilen mestler üzerine mesh alınması, ancak belli bir süre için geçerli olmaktadır.
Bir mestin müddeti, mukîm olanlar, yani, bir yolculuğa çıkmayıp evlerinde oturanlar için bir gün bir gece, yani 24 saattir. Sefere ve yolculuğa çıkmış olanlar için ise, üç gün üç gece, yani 72 saattir.

Malikîlere göre, mest için bir zaman yoktur. Guslü gerektiren bir durum olmadıkça, mestler üzerine daima mesh yapılabilir. Ancak cuma namazını kılacak kimseler için, her cuma günü mestlerini çıkarıp ayaklarını yıkamaları mendubdur. Şafiî ve Hanbelîlere göre, mubah (haram işleme niyeti bulunmayan) bir seferdeki yolcu için mesh müddeti üç gün, üç gece (yetmiş iki saat)'dir. Günah işlemek için yola çıkıldığı takdirde bu müddet yirmi dört saattir.

Mesh Müddeti Ne Zaman Başlar?

Bu müddet, mestleri ayağa giydikten sonraki ilk hadesin (abdest bozulma halinin) vukuundan itibaren başlar.
Meselâ, bir kimse bugün saat 1'de abdest alıp mestlerini giydi. Saat 5'de abdesti bozuldu. Abdesti bozulduğu saatten itibaren, meshin müddeti başlamış olur. Mukim ise, 24 saat, seferî ise 72 saat sonra bu müddet bitmiş olur. Yoksa müddet, mestlerin ayağa giyildiği andan itibaren başlamaz.

Meshi Bozan Şeyler Nelerdir?

Abdesti bozan herşey, meshi de bozar. Ancak, eğer meshin müddeti henüz bitmemişse, abdestte ayakları yıkamaya bedel mestleri meshe devam edilir.
Şu üç halde ise, mesh tamamen bozulur. Bundan sonra alınacak abdestte mesh yapılamaz, ayakları yıkamak vâcib olur.
1 - Mesh Müddetinin Sona Ermesi.
Mesh müddetinin mukîm için 24 saat, yolculuk hâlinde olan kimseler için ise, 72 saat olduğunu zikretmiştik. Bu süre dolduktan sonra, artık mestler üzerine mesh yapılamaz. Abdestli iken mesh müddeti sona ermişse, mestler çıkarılıp yalnız ayakların yıkanması abdestin devamı için kâfidir. Bu halde dileyen mestlerini tekrar giyip üzerlerine mesh yapabilir.
2 - Mestin Ayaktan Çıkması Veya Çıkarılması.
Mestin birinin ayaktan kendiliğinden çıkması veya sâhibi tarafından çıkarılması meshin bozulması için kâfidir. Bu halde de abdest mevcut ise, yalnız ayakları yıkamak kâfidir.
3 - Cünüplük, Hayız, Nifas Gibi Guslü Gerektiren Bir Hâlin Vukuu.
Bu hallerde de mesh bozulur. Hiçbir hükmü kalmaz.
Soğuktan ayağının donacağından korkan kimse, mesh müddeti dolmuş olsa bile, mestlerini çıkarmayıp meshe devam edebilir. Bu takdirde müddete itibar edilmez. Özür hâlinin ortadan kalkması esas alınır.

Sargılar Üzerine Mesh

* Yaralar veya sakat, hasta âzalar üzerine bağlanan bezlere sargı denir. Abdest veya gusül âzaları üzerinde bu gibi bir zaruretten dolayı sargı varsa ve bu sargıyı açıp altını yıkamak da mahzurlu ise, sargının üzerine meshedilir, böylece o âzalar yıkanmış hükmünü alır.
Kırık ayaklar üzerindeki alçı veya tahta veya madenî sargılar da aynı hükümdedir.
İlâçla örtülü yara için de durum aynıdır.
* Sargının tamamını meshetmek gerekmez. Sargının ekser kısmının üzerinin meshedilmesi kâfi gelir.
* Üzerine mesih yapılan sargı için, belli bir müddet yoktur. Özür hâli devam ettiği müddetçe meshe devam edilir. Sargı çevresinde kalan sağlam yerler ise yıkanır.
* Sargıların abdestli iken sarılmış olması da gerekmez.
* Henüz iyileşmemiş yara üzerindeki sargı, düşer veya değiştirilirse mesh bozulmaz. Yeni sargı sarılmasıyla meshin yenilenmesi gerekmez. Abdestlilik hâli devam eder.
* Sargı üzerine meshi bozan şey; üzerine sargı sarılan yara veya özrün tamamen iyileşmesidir..

Doldurulmuş veya kaplanmış dişler de sargılı veya merhemli yara -veya suyun deriye ulaşmasını engelleyen fakat çıkarılması zor olan boya vb.nin bulaştığı organ- gibidir. Suyun kaplama ve dolguya ulaşması yeterlidir.