Güneşin gün ortasını aşmasından gecenin karanlığına ka­dar namazı kıl, ayetini açıklar mısınız?

- Bu ayet beş vakit namaza işaret eder mi?
- Ayette geçen dülûkü’ş-şems ne demektir?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetin meali şöyledir:

“Gündüzün Güneş'in gün ortasını aşmasından gecenin karanlığına ka­dar namazı kıl; bir de sabah namazını; çünkü sabah namazı şahitlidir.” (İsra, 17/79)

İsra surensinin buraya kadarki kısmında umumiyetle ulûhiyyet, âhiret ve peygamberlikle ilgili inanç konulan üzerinde durulmuştu.

Burada ise ibadetlerin en önemlisi kabul edilen namaz ve namaz vakitleri konusuna geçilmektedir. Tefsir­lerde genellikle namazın farz kılındığı İsrâ olayının ardından inen surenin bu ayetinde beş vakit namaza işaret edildiği belirtilmektedir.

“Dülük” kavramı, “Güneş'in bir günde izlediği farazi çemberi dönerken gündüz vakti en yüksek noktayı geçerek batmaya yönelmesi" anlamına gelir. Gün ortasından başlayarak çemberin dörtte üçlük kısmını tamamlaması diye de açıklanmıştır ki bu da ikindi vaktidir. Ayrıca günbatımı için de kullanılmıştır. (İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri)

Sonuç olarak ibn Aşur'a göre "dülükü'ş-şems" deyimi, öğle, ikindi ve akşam vakitlerini içermektedir. Nitekim "ila" edatının da bu deyimin birden fazla vakti içerdiğine işaret etmektedir,

Şevkani bu deyimin anlamıyla ilgili görüşleri şöyle sıralar:

a) Zeval vakti. (Fahreddin er-Râzî'ye göre bu çoğunluk görüşüdür, ilgili ayetin tefsiri)
b) Gün batımı.
c) Güneş'in zevalinden batınıma kadar geçen süre. (bk. Şevkani, ilgili ayetin tefsiri)

"Gasak" kavramı "karanlık" demektir, şafağın tamamının kaybolduğu yatsı vaktini ifade eder.

"Kur'ânü'1-fecr" ise sabah namazına işaret eder. Ayrıca bu deyimin, namaz içinde Kur'an okunması gerektiğini de ima ettiği, bu bütün namazlar için gerekli olmakla birlikte burada sabah namazının örnek olarak anıldığı, nitekim Hz. Peygamber (asm)'in uygulaması uyarınca sabah namazında daha fazla Kuran okunduğu belirtilmektedir.

Fahreddin er-Râzî "gasak" kelimesinin iki farklı yorumundan birinin esas alınması halinde ayette başlıca üç vakit zikredilmiş olduğu sonucunun çıktığını belirtip şu bilgiyi verir:

Ayette geçen "dülûkü'ş-şems" öğle ve ikindiyi, "gasaku'l-leyl" akşam ve yatsıyı, "kur'ânü'l-fecr" de sabah namazını ifade etmektedir. Öğle ile ikindinin ve akşam ile yatsının bir arada anılması, mutlak olarak bu namazların cem edilebileceğini (öğle ile ikindi, akşam ile de yatsı birleştirilerek dört namazın iki vakitte kılınabileceğini) göstermektedir. Şu var ki, başka deliller, namazların cemi konusunda sınırlamalar getirdiği için, bunun ancak sefer vb. gerekçelerle caiz olduğuna hükmedilmiştir. (bk. Razi, ilgili ayetin tefsiri)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kur'an'da beş vakit namaz var mı ve namazın beş vakitte ...
- Kur'an-ı Kerim'de namaz kaç vakit olarak geçmektedir? Namazın ...
- Beş vakit namaz ne zaman farz kılınmıştır? Ta ha 130. ayetin Miraç ...
- Namazın beş vakit olmasıyla ilgili deliller var mıdır? Peygamber ...
- Beş vakitte beş namaz... 

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet