Devirlere ve toplumlara göre şeriatler değişebilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Hz. İsa ve Nesh

يَمْحُوااللّٰهُ مَايَشَٓاءُ وَيُثْبِتُ  “Allah dilediğini siler, dilediğini de sabit bırakır.” (Ra’d, 13/39)

Üstteki ayet, bir cihetten nesihle alakalı olarak da değerlendirilir. Yani Allah, neshini uygun gördüğü hükmü siler, hikmetinin iktiza ettiğini sabit bırakır.

Devirlere ve toplumlara göre şeriatler değişebilir. Toplumların her biri farklı özelliklerde olduğundan, onlara yönelik muamelat hükümlerinin farklılık arzetmesi son derece normal bir durumdur.

Hz. İsa İncil’de şöyle der:

“‘Göze göz, dişe diş’ dendiğini duydunuz. Ama ben size diyorum ki, kötüye karşı direnmeyin. Sağ yanağınıza bir tokat atana öbür yanağınızı da çevirin.” (İncil, Matta, 5:38-39)

“Göze göz, dişe diş” hükmü, Yahudilere yönelik ilahi bir hüküm iken, Hz. İsa bunun yerine üstteki hükmü getirmiştir.

Hz. İsa'nın lakabı “mesih”tir. Mesihin bir anlamı, “izale eden, ortadan kaldıran” demektir. Nitekim O, Hz. Musa'nın şeriatında yer alan "Cumartesi yasağı" gibi bazı hükümleri kaldırmış, yerine yeni hükümler getirmiştir. Kendisi -Kur'an'da anlatıldığı gibi- şöyle demektedir:

وَلِاُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذ۪ى حُرِّمَ عَلَيْكُمْ  “…ve size (geçmişte) haram kılınan bazı şeyleri helal kılmak için (geldim).” (Âl-i İmran, 3/50)

Bu gibi değişiklikler “nesh” kavramı ile ifade edilir. Kendinden önceki hükmü kaldırana "nâsih", hükmü kaldırılana da "mensûh" denilir.

Meselâ Hz. Peygamber (asm), önce kabir ziyaretini yasaklamışken daha sonra "Size kabir ziyaretini yasaklamıştım, şimdi artık onları ziyaret ediniz." (Müslim, Cenâiz, 106; Nesâî, Cenâiz, 100) hadisi ile buna izin vermiştir.

Bunun hikmeti şudur: Önceleri kabir ziyaretine izin verilse, sahabiler müşrik kabirlerini ziyaret etmiş olacaklardı. Zamanla Müslümanlardan da vefat edenler olunca yasak kaldırıldı, kabir ziyaretine izin verildi.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet