Allah’ın, Rafi’ / Muizz isimleri ile Hafıd / Müzill isimlerinin farkı nedir?

- Allah’ın isimlerinde çoğu birbiriyle aynı anlama geliyor. El-Müzil: "Dilediğini zillete düşüren." El-Hâfıd: "Dereceleri alçaltan" mesela bunlar ne farkı var ki. Ne yani?
- Şimdi bunları kendi içinde derin anlamları vardır falan da ne demek?
- Peki isim nedir neyi temsil ediyor?

Değerli kardeşimiz,

- Allah’ın isimleri, onun sıfatlarının unvanlarıdır. Sıfatları ise, onun şuunat-ı zatisinin göstergesidir. Böylece mahiyetini bilmediğimiz -yüce yaratıcımız olan- Allah’ın vasıflarını, fiillerini, mutlak iradesini, sonsuz ilim, kudret ve hikmetini öğrenmiş oluyoruz.

Mesela: Allah’ın “Alîm” ismi, onun “ilim” sıfatına, ilim sıfatı ise, onun “ilim sahibi” olduğuna delâlet eder.

- Bu konunun daha iyi anlaşılması için meseleyi -daha rahat konuşmak ve konuyla ilgili terminolojiyi daha serbest kullanmak adına- insanlar üzerinden açıklama yapmanın faydalı olacağını düşünüyoruz.

Mesela: Bir insan eğer “doktor” ismini/unvanını kullanıyorsa, bu unvan, onun “doktorluk” vasfına haiz olduğunu gösterir. Doktorluk vasfı ise, bu şahsın “doktorluk” kabiliyetinde olduğunun göstergesidir.

Demek ki, biz bir şahsı “doktor” olarak tanıdığımız zaman, onun doktorluk vasfına, doktorluk istidat ve kabiliyetine sahip olduğunu biliyoruz demektir.

- Allah için kullandığımız “şuunat-ı zati” ifadesini, insanlar için kullandığımız “istidat ve kabiliyet” ifadesinin karşılığı hükmünde olduğunu söyleyebiliriz.

Demek ki, isimler (esma-i hüsna), Allah’ın ilim, kudret, irade, hikmet ve benzeri sıfatlarıyla birlikte, bu sıfatların kâinat çapındaki tecellilerini gösteren birer unvandır, birer adrestir.

- Zahiren aynı manaya gelen isimlerin kullanıldığı yerlere göre bazı nüansları göstermektedir. Burada misal olarak “Rafi’-Muizz” isimleri ile “Hafıd-Müzill” isimlerinin nüanslarını göstermeye çalışacağız:

Rafi’: Yükseltmek, yüceltmek manasına gelir. Bu yükseltme işi: “gökleri yükseltmek” gibi maddi alanda olduğu gibi, salihlerin, evliyaların “derecelerini yükseltmek” gibi manevi alanlarda da söz konusudur.

Muizz ise: Prensip olarak, dilediği kimseye izzet ve şeref bahşetmek gibi manevi alanlardaki dereceleri yükseltmeyi ifade eder. Allah öyle Aziz ve Muizzdir ki, peygamberlerini ismet ve yardımıyla; evliyalarını da hıfz ve himayesiyle aziz kılar.

Hafıd: Rafi’in zıddıdır. Alçaltmak manasına gelir. Allah’ın batılı mağlup duruma düşürmesi, Hafıd isminin bir tecellisidir. Hak eden kimsenin derecesini alçaltması, ona tenzil-i rütbe yapması anlamına gelir.

Muzill: Dilediği şeye boyun eğdiren, hakimiyeti altına alan kimsedir. Allah, dilediği kullarını zillete düşürebilir.

Her varlık -varlığında, devamında, ihtiyaçlarının giderilmesinde- hep Allah’a muhtaçtır. Bu ihtiyaç ise, zillet anlamındaki boyun eğmeyi beraberinde getirir. Ayrıca, kanaat yerine hırsa müptela olan, nefsini beğenip mağrur olan insanlar manen zillete düşürülmüştür.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet