Allah için "gavs-ı azam" denilir mi?

- Eğer Allah için gavs-ı azam denilmesi uygun ise, o zaman Abdülkadir Geylani’ye de denilmesi nasıl caiz olur?

Değerli kardeşimiz,

Allah’ın esmaü’l-hüsnası arasında "Gavs-ı azam" diye bir isim yoktur. Allah’ın isimleri tevkifi olduğuna göre, Allah’a  “Gavs-ı azam” diye bir isim vermek doğru değildir. Belki de “en büyük yardımcı” anlamında birileri tarafından, isim olarak değil de bu manayı ifade etmek için “Gavs-ı azam” kullanılabilir.

- Bununla beraber, şayet Allah’ın böyle bir ismi olsaydı, onu yine de bir insan için kullanılması caiz olurdu. Çünkü, Allah, Rahman, Bâki (ezeli, ebedi), gibi isimlerin dışında esmau’l-hüsnadaki diğer isimlerle insanların adlandırılması caizdir.

Nitekim, Allah Kur'an’da Hz. Peygamber için kendi isimlerinden “Rauf, Rahim” (Tevbe, 9/128), “Kerim” ismini kullanmıştır. Hz. Ali’nin ismi de Allah’ın bir ismidir.

“Gerçek şu ki, sen, sevdiğini hidayete erdiremezsin, ancak Allah, dilediğini hidayete erdirir; O, hidayete erecek olanları daha iyi bilendir.” (Kasas, 28/56)

mealindeki ayette, hidayet erdirme işi, yalnız Allah’a ait olduğu bildirilmiştir.  

Ancak; “Şüphesiz sen (insanları) dosdoğru yola / hidayet yoluna erdirirsin.” (Şura, 42/52) mealindeki ayette, hidayet işi Hz. Peygamber Efendimiz (asm)'e de verildiği görülmektedir.

Demek ki, bir ismin veya bir işin Allah’a isnadı halindeki manası ile insana isnadı durumundaki manası çok farklıdır. Mesela, bu ayetlerdeki “hidayet” kavramı Allah’a isnat edildiği vakit, Allah’ın onu yaratması kastedilir. Hz. Peygamber (asm)’e isnat edildiğinde ise, onun vesilelik boyutuna işaret edilmiş olur.

Hülasa: İslam tarihi boyunca, “Mevlana, Bediüzzaman, Gavs-ı azam” yüzlerce isim ve unvan kullanılagelmiştir. Bizden çok daha bilgili, çok daha takvalı olan alimler bunun caiz olmadığına, hatta tenzihen mekruh olduğuna dair hiçbir beyanlarının bulunmaması, bunun -kerahetsiz- caiz olduğunu göstermektedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet